Οικογένειες που θέτουν κανόνες τους οποίους δεν διατυπώνουν με σαφήνεια είναι πιθανότερο να έχουν παιδιά που συμπεριφέρονται άσχημα. Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι τα παιδιά θα αξιολογήσουν τους κανόνες και τους περιορισμούς που θέτουν οι γονείς. Έρευνες αναφέρουν ότι τα μέσα-φυσιολογικά παιδιά συμμορφώνονται μόνο στα δύο τρίτα των απαιτήσεων που προβάλλουν οι γονείς τους και αυτό είναι φυσιολογικό γιατί συνιστά την ανάγκη του παιδιού για ανεξαρτησία και αυτονομία.
Το παιδί όμως με διαταραχή διαγωγής διαφέρει γιατί αρνείται να συμμορφωθεί στα δύο τρίτα των απαιτήσεων που προβάλλουν οι γονείς. Αυτή η έλλειψη συμμόρφωσης σε τόσο μεγάλο βαθμό δυσχεραίνει την προσπάθεια των γονέων για επαρκή κοινωνικοποίηση των παιδιών. Στην περίπτωση αυτή η επιβολή σταθερών ορίων γίνεται ακόμη πιο απαραίτητη.
Η γκρίνια, οι επικρίσεις, το ξύλο, οι φωνές ή ακόμη και οι λογικές εξηγήσεις αποτελούν για τα παιδιά μορφές γονεϊκής προσοχής και στην πραγματικότητα ενισχύουν τη συγκεκριμένη κακή συμπεριφορά. Ως εκ τούτου τα παιδιά μαθαίνουν να γκρινιάζουν, να επικρίνουν, να φιλονικούν και να φωνάζουν ή να διαφωνούν.
Τεχνική της αντίδρασης – κόστος
Αν το παιδί ενεργήσει με έναν τρόπο που έχει ως επακόλουθο μια τιμωρία, είναι λιγότερο πιθανό να επαναλάβει κάτι τέτοιο στο μέλλον. Ένα κόστος (πρόστιμο, απώλεια κάποιου δικαιώματος) για τη συγκεκριμένη συμπεριφορά σημαίνει ότι το παιδί είναι πιθανό να μην συμπεριφερθεί με τον ίδιο τρόπο ξανά. Ένα παιδί μπορεί να μάθει να συμπεριφέρεται θετικά για να αποφύγει μια τιμωρία. Μια προειδοποίηση για την επικείμενη τιμωρία θεωρείται επαρκής υπενθύμιση. Ο όρος «αρνητική ενίσχυση» χρησιμοποιείται στην περίπτωση που κάνει κανείς κάποια πράγματα προς μια κατεύθυνση προκειμένου να αποφύγει την τιμωρία.
Φυσικές και λογικές συνέπειες
‘Ένα από τα πιο σημαντικά και δύσκολα θέματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς των αντιδραστικών παιδιών είναι να βοηθήσουν τα παιδιά τους να γίνουν πιο ανεξάρτητα και υπεύθυνα. Οι γονείς μπορούν να ενθαρρύνουν να παιδιά τους να λαμβάνουν αποφάσεις, να έχουν την αίσθηση της υπευθυνότητας και την ικανότητα να μαθαίνουν από τα λάθη τους μέσα από τη χρήση των φυσικών και λογικών συνεπειών των πράξεων τους.
Φυσική συνέπεια θεωρείται οποιοδήποτε επακόλουθο προκύπτει από τις ενέργειες ενός παιδιού (από όσα κάνει και όσα δεν κάνει) όταν δεν παρεμβαίνει ο ενήλικας. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν βιώνοντας τις άμεσες συνέπειες των αποφάσεων τους και έτσι οι γονείς δεν προστατεύουν με τις γνώσεις τους τα παιδιά τους από την πιθανότητα μιας ανεπιθύμητης έκβασης της συμπεριφοράς τους.
Από την άλλη πλευρά, η λογική συνέπεια είναι η «τιμωρία που ταιριάζει στην παράβαση». Για ένα νεαρό άτομο που έσπασε το παράθυρο του γείτονα θα ήταν: να κάνει αγγαρείες προκειμένου να ξεπληρώσει τα έξοδα για την αντικατάσταση του παραθύρου. Με άλλα λόγια όταν οι γονείς χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική, θεωρούν τα παιδιά υπεύθυνα για τα λάθη τους και τα βοηθούν να αποκαταστήσουν με κάποιο τρόπο την βλάβη που προκάλεσαν.
Σε αντίθεση με την αδιαφορία ή την απομάκρυνση, οι φυσικές και λογικές συνέπειες διδάσκουν στα παιδιά να δείχνουν μεγαλύτερη υπευθυνότητα. Οι στρατηγικές αυτές είναι περισσότερο αποτελεσματικές για προβλήματα που επαναλαμβάνονται, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς είναι σε θέση να αποφασίσουν εκ των προτέρων πως θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Παραμένοντας σταθεροί
Ίσως σας φαίνεται αρκετά δύσκολο να είστε πραγματικά σταθεροί σε όσα ζητάτε από το παιδί σας και αυτό μπορεί να σας γεννά δυσάρεστα συναισθήματα. Εάν το παιδί σας έχει συνηθίσει να μην προσέχει τις οδηγίες, ίσως θα πρέπει να του δείξετε πώς να ακολουθεί ορισμένες από αυτές (ή όλες) για να βεβαιωθείτε ότι ακούει όσα του ζητάτε να κάνει.
- Κρατήστε τα παιδί σταθερά από τους ώμους ενώ του δίνετε τις οδηγίες
- Κοιτάξτε το κατευθείαν στα μάτια
- Μιλήστε του με σαφήνεια και σταθερό τόνο φωνής
- Αφήστε το πρόσωπο σας να δείχνει αυστηρό ενώ μιλάτε
- Έχετε κάποιον άλλο ενήλικα δίπλα σας για να σας υποστηρίξει όταν το παιδί σας αγνοεί
- Επιμείνετε να σας προσέξει και να ακολουθήσει τις οδηγίες σας, υπό την προϋπόθεση ότι οι απαιτήσεις σας είναι λογικές.
Τι μπορείτε να κάνετε όταν αγνοούνται τα όρια
Αδιαφορήστε για τα ξεσπάσματα, τις φωνές και τα ουρλιαχτά, όταν αυτό είναι δυνατόν, αφήνοντας το παιδί σας χωρίς ακροατήριο
Συνεχίστε την εργασία σας (τις δουλειές που κάνατε)
Αν είναι πραγματικά σημαντικό να πειθαρχήσει το παιδί σας, δείξτε του ότι το εννοείτε αυτό που λέτε, σταθείτε από πάνω του και επαναλάβετε την απαίτηση σας με υψηλό και σταθερό τόνο φωνής (όχι ουρλιάζοντας) και με έντονο βλέμμα. Δεν είναι κακό να δείχνετε ότι είστε πραγματικά θυμωμένοι.
Δίνοντας υποδείξεις και κάνοντας υποδείξεις
- Κάντε υποδείξεις με συντομία και σαφήνεια
- Κάντε μία υπόδειξη κάθε φορά
- Χρησιμοποιήστε οδηγίες που καθορίζουν με σαφήνεια την επιθυμητή συμπεριφορά
- Να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες και να χρησιμοποιείτε τις κατάλληλες για την κάθε ηλικία υποδείξεις
- Δεν είναι καλό να χρησιμοποιείτε απαγορευτικές εντολές του τύπου «μη», χρησιμοποιείτε εντολές του τύπου «κάνε»
- Κάντε ευγενικά τις υποδείξεις
- Μη δίνετε περιττές οδηγίες
- Μην απειλείτε τα παιδιά
- Χρησιμοποιήστε τις υποδείξεις του τύπου «όταν…τότε» (όταν τακτοποιήσεις το δωμάτιο σου, τότε μπορεί να βγεις έξω να παίξεις)
- Δώστε στα παιδιά αρκετές ευκαιρίες για να συμμορφωθούν
- Επαινέστε τη συμμόρφωση ή τηρήστε τις ανάλογες συνέπειες για τη μη συμμόρφωση
- Οι προειδοποιήσεις και υπενθυμίσεις σας πρέπει να είναι χρήσιμες
- Υποστηρίξτε τις υποδείξεις που κάνει ο σύντροφος σας
- Βρείτε την ισορροπία ανάμεσα στο γονεϊκό έλεγχο και στον αντίστοιχο του παιδιού
- Ενθαρρύνετε τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων με τα παιδιά
