Η απάντηση στο «δεν δίνω κομματάκια, για να μην πνιγεί»

baby led weaning

Η απάντηση είναι ότι χρειάζονται περισσότερες μελέτες.

Το να ξεκινήσει ένα βρέφος από 6 μηνών χωρίς αλεσμένη τροφή αλλά με μαλακά κομματάκια τροφής από το οικογενειακό τραπέζι χρειάζεται να ελεγχθεί περισσότερο επιστημονικά για τους ακόλουθους πιθανούς κινδύνους:

• Σε κάποια βρέφη, που ίσως δεν μπορούν να καταναλώσουν σημαντικές ποσότητες τροφής από την αρχή της πρακτικής της μεθόδου, ή έχουν κάποιους προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως χαμηλό βάρος, προωρότητα κλπ, μπορεί να οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για ελλείμματα σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος. Είναι σημαντικό να επιλέγονται από την αρχή τροφές πλούσιες σε σίδηρο και να γίνεται τακτική παρακολούθηση του παιδιού.

• Η μέθοδος εξαρτάται από τον πλούτο του οικογενειακού τραπεζιού, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ικανοποιητικός. Σε κάποιες όμως οικογένειες, μπορεί να μην υπάρχει επαρκής τροφή ή επαρκής ποιότητα τροφής, ή κατά επιλογή να είναι χορτοφαγικές, οπότε μπορεί το βρέφος να κινδυνεύει με ανεπαρκή σίτιση. Επίσης η μέθοδος εξαρτάται από την υπευθυνότητα των γονιών και την τακτική προσφορά τροφής, οπότε σε λίγες περιπτώσεις που η υπευθυνότητα είναι χαμηλή το βρέφος μπορεί να μην σιτίζεται επαρκώς.

• Υπάρχουν ήδη μελέτες που συνδέουν το baby led weaning με ελαφρά αυξημένο κίνδυνο να έχουμε το παιδί να γίνεται λιποβαρές. Προφανώς αυτή η εξέλιξη έχει να κάνει με τους παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω.

• Τέλος υπάρχει το σύνηθες άγχος γονιών και επαγγελματιών υγείας «να μην πνιγεί» το παιδί. Θα πρέπει να υπάρξουν μεγάλες μελέτες που να εξετάσουν την συχνότητα πνιγμονής, πνιγμού και πνευμονίας από εισρόφηση σε παιδιά που μπαίνουν στις στερεές τροφές με το baby led weaning, συγκριτικά με εκείνα που ξεκινούν με αλεσμένα.

Η προσωπική μου κλινική εντύπωση είναι η σωστή μάσηση είναι θέμα μάθησης που μπορεί να ξεκινήσει από 6 μηνών, και επομένως η σωστή εισαγωγή με προφυλάξεις κατάλληλες και με επίβλεψη σχηματισμένης τροφής από νωρίς δεν οδηγεί σε σημαντικά συμβάματα πνιγμού, αλλά αντίθετα βοηθά το μωρό να ωριμάσει έγκαιρα και κατάλληλα τις δεξιότητές του στη μάσηση.

Αντίθετα, είναι τα βρέφη και νήπια που δεν βοηθήθηκαν να μάθουν να μασάνε, που καθυστέρησαν εμμένοντας στα αλεσμένα, που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πνιγούν όταν τους δίνεται στερεή τροφή.

Επομένως, το ερώτημα είναι:

μέχρι να υπάρξουν καλύτερες απαντήσεις για το θέμα από την έρευνα, ποια πρέπει αν είναι η καθοδήγηση του κλινικού γιατρού στους γονείς που ξεκινούν στερεές τροφές στα παιδιά τους;

Η δική μου πρακτική, βασισμένη σε ότι σύγχρονο υπάρχει στην διεθνή πρακτική και βιβλιογραφία είναι σε αδρές γραμμές η εξής:

• Τα βρέφη είναι έτοιμα να ξεκινήσουν στερεές τροφές γύρω στους 6 μήνες της ζωής, με ένα φυσιολογικό αναπτυξιακό εύρος μεταξύ 5 και 7 μηνών.

• Αν τηρούνται οι σωστές προϋποθέσεις και υπάρχει θέληση από τους γονείς, τα βρέφη μπορούν να ξεκινήσουν από την αρχή με μαλακά κομματάκια χρησιμοποιώντας τα χεράκια τους ή με την μαμά να προσφέρει μπουκίτσες στο στόμα.

• Ακόμα και αν ξεκινήσουν με αλεσμένη τροφή, είναι καλό οι γονείς να ενθαρρύνονται να δίνουν, επιπλέον της αλεσμένης τροφής και όταν κάθονται όλοι στο οικογενειακό τραπέζι, ευκαιρίες στο βρέφος να κάτσει στο καρεκλάκι του φαγητού, να παίξει με σύσταση και γεύσεις κατάλληλες του οικογενειακού τραπεζιού, πάντα υπό επίβλεψη, χωρίς το βρέφος να βρίσκεται σε κίνηση και με γνώση του τρόπου που αντιμετωπίζεται μια πνιγμονή.

• Τα βρέφη θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν εκτεθεί από τους γονείς τους και σε μη αλεσμένη τροφή μέχρι τους 9 μήνες της ζωής τους.

• Μεταξύ 9 και 18 μηνών, πρέπει να γίνεται σταδιακή, ανάλογα με το γονιό και με το παιδί, μετάβαση στα μη αλεσμένα. Στους 18 μήνες θα πρέπει το παιδί να τρέφεται κυρίως με μη αλεσμένα.

• Μετά τα 2 χρόνια της ζωής δεν θα πρέπει να δίνονται στο παιδί αλεσμένα τρόφιμα, δεν προσφέρουν τίποτα και θα πρέπει να τρώει τις ίδιες τροφές σε σχηματιστή μορφή και με ενθάρρυνση για δική του πρωτοβουλία.

H υπερβολική εμμονή στα αλεσμένα και ο μη έλεγχος της πρόσληψης τροφής από το βρέφος και το νήπιο μπορεί να οδηγούν σε στέρηση δεξιοτήτων γνωστικής αντίληψης, γλωσσικής ανάπτυξης και επικοινωνίας, λεπτής κινητικότητας και συνεργασίας – συντονισμού χεριού ματιού – σύλληψης αντικειμένων.

Επιπλέον μπορεί να προδιαθέτει κάποια παιδιά σε υπερφαγία και παχυσαρκία, ενώ άλλα σε δυσκολίες σίτισης, άρνηση φαγητού και περιορισμένο εύρος τροφών και γεύσεων. Τέλος αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, μπορεί να αφαιρεί χαρά και εξερεύνηση από μικρά παιδιά και τους γονείς τους, και να μετατρέπει μια καθημερινή φυσιολογική, ευχάριστη διαδικασία σε πεδίο μάχης και διαρκές αναίτιο άγχος.

Στην Ελλάδα πρέπει επειγόντως να αυξηθεί η αναγνώριση, ανάμεσα στην επιστημονική κοινότητα και στους κλινικούς γιατρούς, της σημασίας του τρόπου σίτισης κατά την βρεφική ηλικία για την εγκαθίδρυση υγιεινών συνηθειών εφ’ όρου ζωής. Γονείς, το τι πρέπει να κάνουμε με τα βρέφη μας το έθεσε πολύ πετυχημένα και αυθόρμητα μια μέρα η κόρη μου, 5 ½ χρονών, που έτρωγε μαζί μου στο πάτωμα σε ένα πιατάκι κομματάκια από αχλάδι. Πλησίασε ο 8 μηνών γιος μου μπουσουλώντας και άρχισε να πιάνει τα κομματάκια. Έβαλα τα παιδιά στα καθίσματα τους στο τραπέζι και πήρα ένα κομμάτι να το κρατήσω και να το προσφέρω στο στόμα του μωρού, όταν η μικρή μου λέει: «Άφησέ τον να το φάει μόνο του. Να το απολαύσει. Να καταλάβει πως είναι, τη διαφορά από την μπανάνα που τρώει συνέχεια..»

Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;

Ή, στην περίπτωση της εισαγωγής στερεών τροφών, η πρωίμη έκθεση σε μη αλεσμένα προκαλεί πνίξιμο ή η καταστολή μιας φυσιολογικής διαδικασίας μάθησης στη μάσηση οδηγεί ένα άμαθο μικρό παιδί στο πνίξιμο;

Οι γονείς που ξεκινούν από νωρίς να δίνουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες μάθησης στη μάσηση μη αλεσμένων υπό επίβλεψη στα βρέφη τους θα σας πουν το δεύτερο: Στο κατάλληλο αναπτυξιακό παράθυρο ευκαιρίας – όταν δηλαδή τα περισσότερα φυσιολογικά βρέφη έχουν το δυναμικό να μάθουν να μασούν σωστά, δηλαδή στους 6 με 15 μήνες της ζωής τους – η έγκαιρη έκθεση σε τρόφιμα με σταδιακά αυξανόμενη σύσταση, η ενθάρρυνση της πρωτοβουλίας του παιδιού στο φαγητό, αποτελούν μια καμπύλη μάθησης αναγκαία – necessary learning curve – για αναπτυξιακή ωρίμανση των βρεφών σε αυτό το θέμα.

Με άλλα λόγια, το “δεν δίνω μη αλεσμένα γιατί άμα δώσω θα πνιγεί” είναι φαύλος κύκλος που πιο αληθινά περιγράφεται ως “πνίγεται με μη αλεσμένα γιατί δεν του έχω δώσει κατάλληλες υπό επίβλεψη ευκαιρίες μάθησης της μάσησης όταν έπρεπε”, πνίγεται γιατί είναι άμαθο.

Όταν ένα μωρό από 6 μηνών και έπειτα του δίνεται η δυνατότητα να ελέγξει με τα χέρια και τα μάτια του την τροφή του, να την περιεργαστεί με τις αισθήσεις του αφής όρασης γεύσης και όσφρησης, να πάρει μια μπουκιά και να την περιεργαστεί στο στόμα του, να την κυκλοφορήσει από τη μια μεριά του στόματος στην άλλη, να την φτύσει μετά από λίγο αν θέλει, να την βγάλει από το στόμα για να βάλει άλλη μπουκιά, να κόψει κομμάτια, να καθορίσει τον ρυθμό που το ίδιο θα βάλει τις μπουκιές στο στόμα του, τότε μαθαίνει να μασάει και να τρώει.

Αντίθετα, ένα μικρό παιδί που 18 μηνών τρώει πάντα φαγητό αλεσμένο και ξαφνικά του δίνεται στο σπίτι ένα κομμάτι μήλο ή λαχανικό, και αυτό, μην έχοντας αναπτύξει τις παραπάνω δεξιότητες που απαιτούν χρόνο έκθεση και πειραματισμό, “χλαπακιάζει” το κομμάτι μπουκώνοντάς το στο στόμα ή βάζοντας το ένα κομμάτι μετά το άλλο πριν καν το μασήσει, ή προσπαθώντας να το καταπιεί αμάσητο από την λαχτάρα του, άμαθο και αδέξιο, θα κινδυνεύσει περισσότερο από πραγματική πνιγμονή.

Είμαι σίγουρος ότι η σοβαρή πνιγμονή συμβαίνει πολύ πιο σπάνια σε παιδάκια που τους έχει επιτραπεί έγκαιρα να μασήσουν μη αλεσμένα τρόφιμα.

Είναι η τεχνητή καθυστέρηση στην ψυχοκινητική ωρίμανση αυτού του τομέα, που αυξάνει τους κινδύνους πνιγμονής.

“Δεν δίνω κομματάκια, για να μην πνιγεί”, απάντηση: “δώστε έγκαιρα κομματάκια για να μην πνιγεί”.

Πηγές:

• Early influences on child satiety-responsiveness: the role of weaning style. Brown A, Lee MD. Pediatr Obes. 2013 Dec 17

• Townsend E, Pitchford NJ. Baby knows best? The impact of weaning style on food preferences and body mass index in early childhood in a case-controlled sample. BMJ Open. 2012 Feb 6;2(1):e000298.

• Perry LK, Samuelson LK, Burdinie JB. Highchair philosophers: the impact of seating context-dependent exploration on children’s naming biases. Dev Sci. 2013 Dec 1.

Στέλιος Παπαβέντσης MBBS MRCPCH DCH IBCLC 2014

Ακολούθησε το TheMamagers στο Instagram

Διαβάστε περισσότερα

Best of network