Τα μοτίβα διαπαιδαγώγησης είναι πολλά και φυσικά αυτοί που τα ορίζουν συνειδητά ή ασυνείδητα είναι οι γονείς. Σύμφωνα με τους Maccoby & Martin (1983), υπάρχουν τέσσερις τύποι γονέων, άρα και 4 βασικά μοτίβα διαπαιδαγώγησης.
Ο ΑΥΤΑΡΧΙΚΟΣ ΓΟΝΕΑΣ
- αυστηρός και σκληρός
- άκαμπτος
- απειλεί και τιμωρεί αντί να διαπαιδαγωγεί
- έχει υψηλές προσδοκίες
- καθοδηγεί και ελέγχει
- το παιδί φταίει
- λειτουργεί με ανταμοιβές
- συναισθηματικά απόμακρος
Ο ΕΠΙΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΓΟΝΕΑΣ
- επιεικής
- γίνεται φίλος περισσότερο παρά γονέας
- ασαφείς οι ρόλοι
- ασυνεπής στα όρια ή δε βάζει όρια
- τρυφερός
- δεν μπορεί να πει «όχι»
- παρορμητικός
- το παιδί τον κάνει ό,τι θέλει
- υπερ-εμπλέκεται
- δεν καθοδηγεί
Ο ΑΜΕΤΟΧΟΣ ΓΟΝΕΑΣ
- συναισθηματικά απόμακρος
- λίγα ή καθόλου όρια
- απορροφημένος σε άλλα πράγματα
- φτωχή αλληλεπίδραση με το παιδί
- ασυνεπής και απρόβλεπτος
- δίνει απλά οδηγίες
- παθητικός
Ο ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΣ ΓΟΝΕΑΣ
- τρυφερός και φροντιστικός
- βάζει όρια, καθοδηγεί και επιβλέπει
- ανοιχτή επικοινωνία
- ενθαρρύνει την πρωτοβουλία
- ευέλικτος
- υποστηρικτικός
- δίκαιος, σύμφωνα με τις ανάγκες του παιδιού
- συγχωρεί
- χρησιμοποιεί τη διαπραγμάτευση
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Τι μήνυμα παίρνει το παιδί για τον εαυτό του από τη συμπεριφορά του κάθε τύπου γονέα;
1. Οι υποστηρικτικοί γονείς λένε: «είσαι άτομο αξιόλογο και ξεχωριστό από εμένα, εμπιστεύομαι την ικανότητά σου να αναπτυχθείς και να μάθεις από τα λάθη σου, σέβομαι και αναγνωρίζω τη συνεισφορά σου»
Τα παιδιά γίνονται: περισσότερο ανεξάρτητα, διαθέτουν υψηλότερα κίνητρα επίτευξης στόχων και προσαρμόζονται καλύτερα στα κυρίαρχα κοινωνικά πρότυπα.
- Αυτοεκτίμηση, σεβασμός στον άλλον, ψυχολογική σκέψη
- Με αυτοπεποίθηση, συνεργατικά
- Υπεύθυνα, ικανά στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας
2. Οι Αυταρχικοί γονείς λένε: «δεν μπορείς να τα καταφέρεις οπότε θα σου το επιβάλλω»
Τα παιδιά : έχουν την τάση να εξαρτώνται από άλλα πρόσωπα, διαθέτουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και αδυνατούν να ελέγξουν όσα τους συμβαίνουν.
- θυμός, διαφωνίες, επαναστατικότητα
- αγχώδη, μέτριοι προς καλοί μαθητές
3. Οι αμέτοχοι γονείς μπορεί να είναι σωματικά στο χώρο του σπιτιού, όμως πνευματικά και ψυχικά δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους. Είναι τόσο απορροφημένοι από τα δικά τους προβλήματα ή δεν έχουν διάθεση να ασχοληθούν με τίποτα ούτε και με την αγωγή των παιδιών τους. Η βοήθειά τους, αρκείται στην παροχή υλικών αγαθών.
Τα παιδιά: παίρνουν αρνητικά μηνύματα για τη στάση που θα κρατήσουν στα δικά τους παιδιά. Συγκρούσεις, αντιθέσεις και κυρίως απομόνωση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που βιώνουν.
- Θα χρειαστούν μεγάλη συναισθηματική και ψυχολογική υποστήριξη προκειμένου να γίνουν άτομα με αυτοεκτίμηση και να μπορέσουν να εμπιστευτούν άλλους ανθρώπους στην ζωή τους.
4. Οι Επιτρεπτικοί γονείς λένε «δεν μπορείς να τα καταφέρεις μόνος σου οπότε θα το κάνω εγώ για σένα»
Τα παιδιά : υπερεκτίμηση των ικανοτήτων τους, εξαρτητικότητα, εγωκεντρική συμπεριφορά, παρορμητική συμπεριφορά, μη ανάληψη ευθυνών, το παιδί γίνεται δυστυχισμένο (παράδοξο: ενώ ο γονέας προσπαθεί να το έχει πάντα ευχαριστημένο), μικρή ανοχή στη ματαίωση-εύκολα απογοητεύεται.
- κακοί προς μέτριοι μαθητές, απαιτητικοί και γκρινιάρηδες
- δεν σέβονται καθόλου τους εξωτερικούς κανόνες και αδυνατούν να ελέγξουν τις παρορμήσεις και τις επιθυμίες τους.
Ο επιτρεπτικός και σε μικρότερο βαθμό ο αυταρχικός τύπος γονιού σχετίζονται με την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς από την πλευρά των παιδιών.
Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερο αδυνατεί ο γονιός να σεβαστεί τις ανάγκες και τα συναισθήματα του παιδιού του (αυταρχικός) και επίσης όσο ο γονιός αδυνατεί να θέσει όρια στο παιδί (επιτρεπτικός), τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί να εκδηλώσει επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά.
