Αρκεί να τα παρατηρήσεις εκεί, στο βασίλειό τους, στο παιχνίδι. Εκεί όπου είναι ελεύθερα απλά να “είναι”, χωρίς τις παρεμβάσεις, τις νουθεσίες, τα “πρέπει” και τα “θέλω” μας. Τα μικρά παιδιά -όσο δεν καλουπώνουν τη συμπεριφορά τους στις επιταγές και επιρροές των μεγάλων- μπορούν να μας εμπνεύσουν με τον δημιουργικό τρόπο που σχετίζονται μεταξύ τους.
Τα παιδιά είναι αυθόρμητα
Είναι ο εαυτός τους. Η επιτήδευση είναι δική μας “κληρονομιά”. Χωρίς κοινωνικές συμβάσεις, χωρίς να φοράνε προσωπεία, τα παιδιά αντιδρούν έτσι όπως ακριβώς νιώθουν. Όλα τα συναισθήματα, ο ενθουσιασμός, η χαρά, η αγανάκτηση, η απογοήτευση, ο θυμός, η ηρεμία αναβλύζουν, εκφράζονται και εναλλάσσονται χωρίς “κρατήματα” τη στιγμή που δημιουργούνται μέσα τους. Τίποτα δεν “μπαίνει κάτω από το χαλί”, τίποτα δεν συμπιέζεται. Τα παιδιά το γνωρίζουν αυτό το ένα για το άλλο και το αποδέχονται αβίαστα. Δεν “ποινικοποιούν” κανένα συναίσθημα. Εκφράζουν ό,τι νιώθουν με τη φυσικότητα που αναπνέουν.
Τα παιδιά είναι ειλικρινή
Γι’ αυτό σε εμάς μπορεί να φαίνονται σκληρά. Αυτό που σκέφτονται θα το πουν χωρίς περιστροφές. Τα παιδιά δεν φορούν παρωπίδες και διαθέτουν ισχυρή διαίσθηση. Έχουν καθαρή ματιά και η κρίση τους είναι ανόθευτη. Λένε πράγματα αληθινά, άρα και δυσάρεστα. Μην ξεχνάμε ότι ένα παιδί φώναξε ότι “ο βασιλιάς είναι γυμνός”. Μεταξύ τους τα παιδιά κρίνουν και κρίνονται αβίαστα. Χωρίς διφορούμενα μηνύματα. Αυτή η σπουδαία τριβή, αυτό το “σχολείο” είναι ένας καθαρός καθρέφτης που τους επιτρέπει διαρκώς να βλέπουν τον εαυτό τους από πολλές διαφορετικές πλευρές, πιο αντικειμενικά. Να αυτοελέγχονται και να επαναπροσδιορίζουν τη συμπεριφορά τους με τη βούλησή τους.
Τα παιδιά είναι μεγαλόθυμα
Μπορεί συχνά να είναι “σκληρά” στα δικά μας μάτια, αλλά ταυτόχρονα δεν κρατάνε κακία. Δίνουν δεύτερες ευκαιρίες, χωρίς να τις χρεώνουν. Δεν έχουν διπλές σκέψεις. Είναι αθώα και γι’ αυτό όλοι έχουν το δικαίωμα να αθωώνονται. Δεν κρίνουν τους άλλους ενόχους μέχρι αποδείξεως του εναντίον. Τα παιδιά, ως βασιλιάδες της ενσυναίσθησης, μπορούν να μπαίνουν αβίαστα στα παπούτσια του άλλου. Η κατανόηση είναι φυσική τους ιδιότητα κι αυτό τα κάνει μεγαλόθυμα. Τα παιδιά ξέρουν να συν-χωρούν.
Τα παιδιά ζουν στο “εδώ και τώρα”
Χωρίς τεφτέρια με χρωστούμενα, χωρίς προσδοκίες, τα παιδιά απολαμβάνουν αυτό που τους δίνει η στιγμή και αυτός που έχουν απέναντί τους. Θέλουν να ρουφάνε τη χαρά όταν και εκεί που την βρίσκουν. Δεν υπάρχουν δεύτερες σκέψεις να μπαίνουν εμπόδιο στις επιθυμίες και στη δράση τους. Γι’ αυτό και διεκδικούν τα πάντα στο “εδώ και τώρα’. Ταυτόχρονα, μπορούν να κάνουν υποχωρήσεις και συμβιβασμούς κάθε στιγμή και να προσαρμόζονται σε κάθε κατάσταση, χωρίς να αποποιούνται την προσωπικότητά τους.
Τα παιδιά παραμερίζουν το “εγώ” για το “μαζί”
Μαζί έχει πάντα περισσότερη πλάκα. Για χάρη της παρέας, τα παιδιά κάνουν αμοιβαίους συμβιβασμούς και υποχωρήσεις. Για ένα κοινό σκοπό: να περάσουν καλά. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ένας άγραφος κώδικας, ένα μέτρο που ακολουθείται από κάθε μέλος της παρέας. Όποιος είναι διαρκώς “ζαβολιάρης”, όποιος βάζει το εγώ του πιο μπροστά από την ομάδα, θα απομονωθεί. Όποιος είναι ντροπαλός και συνεσταλμένος θα “λυθεί” σταδιακά προκειμένου να απολαύσει τη συμμετοχή στο κοινό παιχνίδι. Καθένας λειαίνει τις “γωνίες” του για να χωρέσει στο παζλ της κοινής απόλαυσης.
Τα παιδιά ξεπερνούν και προχωρούν μπροστά
Τα παιδιά πέφτουν και ξανασηκώνονται. Με και χωρίς εισαγωγικά. Ξανά και ξανά. Είτε θέλουν να μάθουν ποδήλατο, είτε να συμμετάσχουν σ’ ένα παιχνίδι, τίποτα δεν αφήνουν να μπει ανάμεσα σ’ αυτά και στο στόχο τους. Βαριές κουβέντες μπορεί να ειπωθούν, κόντρες και συγκρούσεις να προκύψουν. Τα παιδιά, πάλι με γνώμονα το να περάσουν καλά, τα αντιπαρέρχονται και συνεχίζουν. Γι’ αυτό τη μια στιγμή μπορεί να “σκοτώνονται” και την άλλη τα βρίσκουν σαν να μην τρέχει τίποτα. Τα παιδιά πάντα “πάνε γι’ άλλα”.
Τα παιδιά επιστρατεύουν τη φαντασία τους
Τα παιδιά εκφράζονται πολυεπίπεδα. Χρησιμοποιούν τη φαντασία τους για να εξωτερικευτούν, να επικοινωνήσουν, να γοητεύσουν και να γοητευθούν. Πλάθουν ρόλους, καταστάσεις, ολόκληρους κόσμους, χωρίς περιορισμούς και συμβάσεις προκειμένου να δημιουργήσουν μεταξύ τους κοινούς τόπους όπου θα τα χωρέσουν όλα. Αδιέξοδα μπορούν να εκμηδενιστούν με γιγάντια σεληνιακά άλματα της φαντασίας τους, μαγικές λύσεις μπορούν να δοθούν αβίαστα και να γίνουν απολύτως κατανοητά και αποδεκτά από τους ομοίους τους χωρίς τα στεγανά της τετράγωνης λογικής.
Τα παιδιά δεν έχουν περιχαρακώσεις
Χωρίς τη δική μας επιρροή, τα παιδιά δεν έχουν κουτάκια όπου προσπαθούν να χωρέσουν τον κόσμο. Στο παιδικό αυτονόητο όλα είναι δυνατά, “ όλοι οι καλοί χωράνε”. Αναγνωρίζουν τη διαφορετικότητα ως φυσικό στοιχείο της ζωής, όπως τα διαφορετικά φυτά που υπάρχουν στο περιβάλλον. Πολλές φορές αυτό παρεξηγείται από τους μεγάλους. “Κοίτα, μαμά, αυτός είναι κουτσός” δεν σημαίνει έλλειψη σεβασμού ή ηθελημένη σκληρότητα, απλά αναγνώριση μιας ασυνήθιστης ιδιότητας, χωρίς ενοχές και κοινωνικό βάρος. Τα παιδιά, χωρίς στεγανά, είναι ανοιχτά σε κάθε νέο ερέθισμα και το οικειοποιούνται όπως εντάσσουν τα χρώματα σε μια ζωγραφιά: με φαντασία και δημιουργικότητα. Και το κουτσό παιδί μπορεί να δώσει το έναυσμα να παίξουν όλα κουτσό.
Τα παιδιά “ρουφάνε” τη ζωή με ενθουσιασμό
Κάθε καινούργιο πρόσωπο, πράγμα, περιβάλλον είναι γι’ αυτά ένας ανεξερεύνητος, θαυμαστός κόσμος. Σαν γενναίοι, αισιόδοξοι εξερευνητές αντιμετωπίζουν το άγνωστο με δέος και ενθουσιασμό. Αγκαλιάζουν τις αλλαγές και τολμούν να ρισκάρουν. Από ένα φύλλο μέχρι την πιο πολύπλοκη νέα κατάσταση τα παιδιά βλέπουν παντού φανερούς και κρυμμένους θησαυρούς. Η ζωή είναι γεμάτη θαύματα που περιμένουν να τα ανακαλύψουν. Σαν άλλοι Μπαζ Λαϊτγίαρ ορμούν “στο άπειρο και ακόμα παραπέρα”! Γι’ αυτό και ξέρουν να βγάζουν τη γλώσσα στις δυσκολίες. Με την ίδια φυσικότητα που βγάζουν τη γλώσσα για να γευτούν τη βροχή.
