Ο πόνος στην κοιλιά είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα στην παιδική ηλικία και οφείλεται σε πάρα πολλές αιτίες.
Τα χαρακτηριστικά του διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, την εντόπιση, καθώς και από την συνύπαρξη άλλων συμπτωμάτων. Συνήθως ο πόνος υποχωρεί αυτόματα, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση λόγω υποκείμενων νοσημάτων που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του παιδιού.
Το ποσοστό των παιδιών με πόνο στην κοιλιά που θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση είναι περίπου 1%. Οι συνηθέστερες αιτίες που προκαλούν κοιλιακό πόνο στα παιδιά είναι η οξεία σκωληκοειδίτιδα, το τραύμα, η εντερική απόφραξη (ειλεός), η γαστρεντερίτιδα, η δυσκοιλιότητα, η μεσεντέρια αδενίτιδα, οι φλεγμονές οργάνων εκτός κοιλίας (στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα, πνευμονία και ουρολοιμώξεις) καθώς και οι κολικοί της νεογνικής ηλικίας, με τη συντριπτική πλειονότητα τους να αφορά μη χειρουργικά προβλήματα.
Οξεία σκωληκοειδίτιδα
Είναι η συχνότερη χειρουργική αιτία κοιλιακού πόνου ο οποίος ξεκινά συνήθως σιγά σιγά αρχικά γύρω από τον ομφαλό και μετά από λίγες ώρες εντοπίζεται χαμηλά δεξιά στην κοιλιά (δεξιά λαγόνια χώρα). Ο πόνος συνοδεύεται συνήθως με εμετό ή ναυτία, χαμηλό πυρετό και ανορεξία, συμπτώματα που επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Στα μικρότερα παιδιά μερικά από τα προηγούμενα συμπτώματα μπορεί να μην υπάρχουν, πράγμα που δυσκολεύει τη διάγνωση, αλλά σε κάθε υγιές κατά τα άλλα παιδί που εμφανίζει ξαφνικά τέτοια εικόνα πρέπει να σκεφτόμαστε την πιθανότητα της οξείας σκωληκοειδίτιδας.
Τραύμα στην κοιλιά
Τα τραύματα είναι συνήθως κλειστά και οφείλονται σε τροχαία ατυχήματα, πτώσεις και κακοποίηση. Ο πόνος οφείλεται στην αιμορραγία ή την ρήξη των σπλάγχνων από τον τραυματισμό.
Εντερική απόφραξη (Ειλεός)
Προκαλεί χαρακτηριστικό κολικοειδή πόνο, δηλαδή σαν κράμπα και οφείλεται συνήθως σε σοβαρές υποκείμενες καταστάσεις που χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση. Τέτοιες είναι στα μεν νεογνά και βρέφη ο εγκολεασμός, η νεκρωτική εντεροκολίτιδα και η περισφιγμένη βουβωνοκήλη, στα δε μεγαλύτερα παιδιά οι συμφύσεις από προηγούμενες επεμβάσεις.
Γαστρεντερίτιδα
Είναι συχνότερη μη χειρουργική αιτία πόνου στα παιδιά ο οποίος είναι κολικοειδής, συνοδεύεται από πυρετό, διάχυτη ευαισθησία στην κοιλιά και διαρροϊκές κενώσεις. Η γαστρεντερίτιδα οφείλεται σε διάφορους ιούς και σπανιότερα σε παράσιτα και μικρόβια.
Δυσκοιλιότητα
Τα παιδιά με δυσκοιλιότητα προσέρχονται με έντονο πόνο χαμηλά στην κοιλιά και ογκώδη κόπρανα που φράζουν το ορθό. Συνήθως έχουν μέχρι τρεις κενώσεις την εβδομάδα, εμφανίζουν ακράτεια από υπερχείλιση των κοπράνων τα οποία είναι ογκώδη και ψηλαφώνται από την κοιλιά ή το ορθό, καθώς και επώδυνη αφόδευση.
Μεσεντέρια αδενίτιδα
Τα συμπτώματά της μοιάζουν με αυτά της οξείας σκωληκοειδίτιδας, επειδή οι λεμφαδένες του μεσεντερίου που φλεγμαίνουν βρίσκονται στη δεξιά λαγόνια χώρα, δηλαδή στη θέση της σκωληκοειδούς, όμως ο πόνος είναι πιο διάχυτος. Η κατάσταση αυτή οφείλεται συνήθως σε ιώσεις και μικροβιακές φλεγμονές.
Κολικοί της νεογνικής ηλικίας
Εμφανίζονται τις πρώτες εβδομάδες της ζωής και προκαλούν συνήθως έντονο πόνο, ο οποίος υποχωρεί με την αποβολή αερίων ή κοπράνων. Τα νεογνά εμφανίζουν έντονο παροξυσμικό κλάμα και λυγίζουν τα πόδια τους προς την κοιλιά.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Για να τεθεί η διάγνωση και να καθορισθεί η κατάλληλη θεραπεία είναι απαραίτητη η λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού καθώς και η καλή κλινική εξέταση, σε συνδυασμό με τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις. Επειδή όμως μερικές φορές η διάγνωση δεν μπορεί να τεθεί άμεσα, το παιδί θα πρέπει να παραμείνει στο Τμήμα Επειγόντων μέχρις ότου λυθεί το διαγνωστικό πρόβλημα.
Οι αιτίες του κοιλιακού πόνου διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία.
Στα νεογνά και βρέφη ευθύνονται κυρίως οι κολικοί, η γαστρεντερίτιδα, η δυσκοιλιότητα, η περισφιγμένη βουβωνοκήλη και οι ουρολοιμώξεις, στα παιδιά σχολικής ηλικίας η γαστρεντερίτιδα, η σκωληκοειδίτιδα, η δυσκοιλιότητα, τα τραύματα, η πνευμονία και οι ουρολοιμώξεις, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους εκτός από τα προηγούμενα κοιλιακό άλγος προκαλούν και η δυσμηνόρροια, η συστροφή όρχι ή ωοθήκης και η χολοκυστίτιδα.
Οι συνήθεις εργαστηριακές εξετάσεις (γενική αίματος και ούρων, βιοχημικός έλεγχος) αντικατοπτρίζουν την γενική κατάσταση του παιδιού, ενώ μπορεί να χρειαστούν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις ανάλογα με την αιτία του πόνου. Απλή ακτινογραφία κοιλίας γίνεται εάν υπάρχει υποψία εντερικής απόφραξης ή διάτρησης, ενώ η ακτινογραφία του θώρακα θα αποκλείσει ενδεχομένως την ύπαρξη πνευμονίας.
Το υπερηχογράφημα και η αξονική τομογραφία βοηθούν διαγνωστικά, αλλά προτιμούμε καταρχήν το υπερηχογράφημα επειδή είναι απλή εξέταση, δεν έχει ακτινοβολία και δεν χρειάζεται προετοιμασία όπως η αξονική. Η αντιμετώπιση του πόνου εξαρτάται από την αιτία που τον προκαλεί. Χειρουργική επέμβαση και μάλιστα επείγουσα απαιτείται στις περιπτώσεις χειρουργικών παθήσεων μετά από κατάλληλη προετοιμασία. Συνήθως όμως ο πόνος υποχωρεί αυτόματα ή με την χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας αφού έχουν αποκλειστεί τα χειρουργικά αίτια.
Μιχαήλ Σούτης
Τομεάρχης Παιδιατρικού Τομέα και Διευθυντής Παιδοχειρουργικού Τμήματος, Ευρωκλινική Παίδων
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το παιδοχειρουργικό τμήμα της Ευρωκλινικής Παίδων στο www.euroclinic.gr
