Το τραύμα του τοκετού, είναι μια συντομευμένη φράση για την Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (post-traumatic stress disorder -PTSD) μετά τον τοκετό. Τον όρο τον χρησιμοποιούμε επίσης για γυναίκες που έχουν κάποια συμπτώματα Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες, αλλά που δεν επαρκούν για πλήρη διάγνωση.
Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, μπορεί να ακολουθήσει οποιοδήποτε τραυματικό συμβάν – όπως σε αυτοκινητιστικό ατύχημα, σεξουαλική κακοποίηση ή πολύ δύσκολη γέννα. Μπορεί επίσης να συμβεί σε άτομα που έχουν παρακολουθήσει ένα τραυματικό συμβάν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι σύντροφοι, ακόμη και μαίες, βιώνουν ΔΜΣ μετά από έναν τραυματικό τοκετό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό που κάνει τη γέννηση τραυματική είναι ο φόβος ότι εσείς ή το μωρό σας θα πεθάνετε. Πολύ συχνά βλέπουμε τραύμα κατά τη γέννηση σε γυναίκες που έχουν χάσει πολύ αίμα, για παράδειγμα, ή που έπρεπε να υποβληθούν σε κατεπείγουσα καισαρική, επειδή ο καρδιακός ρυθμός του μωρού τους έπεσε ξαφνικά.
Συμπτώματα τραύματος του τοκετού (Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες μετά τον τοκετό)
Υπάρχουν τέσσερα κύρια συμπτώματα:
- Επαναβίωση του τραυματικού συμβάντος μέσω αναδρομών (flashbacks), εφιαλτών ή ενοχλητικών αναμνήσεων. Αυτά σας κάνουν να αισθάνεστε στενοχωρημένη και σε πανικό.
- Αποφυγή οποιουδήποτε ή οτιδήποτε θυμίζει το τραύμα. Αυτό μπορεί να σημαίνει άρνηση να βρεθείτε ξανά στον χώρο όπου γεννήσατε ή να αποφεύγετε να συναντήσετε άλλες γυναίκες με νέα μωρά.
- Αίσθημα υπερβολικής επαγρύπνησης: αυτό σημαίνει ότι είστε συνεχώς σε εγρήγορση, ευερέθιστες και νευρικές. Ανησυχείτε ότι κάτι φοβερό θα συμβεί στο μωρό σας.
- Αίσθημα ότι είστε «λίγη» και δυστυχισμένη. Μπορεί να αισθάνεστε ενοχές και να κατηγορείτε τον εαυτό σας για τον τραυματικό τοκετό σας. Μπορεί να έχετε δυσκολία να θυμηθείτε κομμάτια της εμπειρίας σας από τον τοκετό.
Δεν πάσχουν όλες οι γυναίκες με τραυματικούς τοκετούς από Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, όμως πολλές το βιώνουν. Είναι μια εντελώς φυσιολογική απόκριση του οργανισμού και όχι σημάδι αδυναμίας. Είναι επίσης ακούσια: οι εγκεφαλικές εξετάσεις δείχνουν ότι υπάρχει διαφορά σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ των ατόμων με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες και εκείνων που δεν έχουν. Η ΔΜΣ δεν είναι κάτι που μπορεί να θεραπευτεί με το «να μαζέψετε τα κομμάτια σας» ή «να εστιάσετε στην θετική πλευρά», παρά τα όσα σας λένε οι άλλοι.
Ποια μπορεί να βιώσει το τραύμα του τοκετού;
Ορισμένες γυναίκες βιώνουν συμβάντα κατά τη διάρκεια του τοκετού (καθώς και κατά την εγκυμοσύνη ή αμέσως μετά τον τοκετό) που θα μπορούσαν να τραυματίσουν οποιοδήποτε φυσιολογικό άτομο.
Για άλλες γυναίκες, δεν είναι πάντα τα συγκλονιστικά ή δραματικά γεγονότα που προκαλούν τραύμα κατά τον τοκετό, αλλά και άλλοι παράγοντες όπως η απώλεια ελέγχου, η απώλεια αξιοπρέπειας, οι εχθρικές στάσεις των ανθρώπων γύρω τους, το αίσθημα ότι δεν εισακούγονται οι επιθυμίες και οι ανάγκες τους ή η έλλειψη ενημερωμένης συγκατάθεσης για τις ιατρικές διαδικασίες στις οποίες υποβάλλονται.
Υπάρχει ακόμη πολλή έρευνα που πρέπει να γίνει. Μερικοί, όμως, από τους παράγοντες που κάνουν πιο πιθανό το τραύμα του τοκετού, είναι:
- Ο πολύωρος (εργώδης) τοκετός ή ο σύντομος αλλά πολύ επώδυνος τοκετός
- Η πρόκληση τοκετού
- Η έλλειψη ανακούφισης από τον πόνο
- Το αισθήματα απώλειας ελέγχου
- Τα υψηλά επίπεδα ιατρικής παρέμβασης
- Ο τοκετός με χρήση λαβίδων ή βεντούζας
- Η επείγουσα καισαρική τομή
- Η απρόσωπη αντιμετώπιση ή τα προβλήματα με την συμπεριφορά του μαιευτικού προσωπικού
- Το να μην εισακούγεται η επίτοκος
- Η έλλειψη πληροφόρησης ή επεξήγησης
- Η έλλειψη ιδιωτικότητας και αξιοπρέπειας
- Ο φόβος για την ασφάλεια του μωρού
- Η θνησιγένεια
- Η γέννηση μωρού με αναπηρία που προκύπτει από τον τραυματικό τοκετό
- Η διαμονή του μωρού στη μονάδα εντατικής φροντίδας νεογνών
- Η ελλιπής μεταγεννητική φροντίδα
- Κάποιο προηγούμενο τραύμα (για παράδειγμα στην παιδική ηλικία, σε προηγούμενο τοκετό ή ενδοοικογενειακή βία)
Τέλος, τα άτομα που παρακολουθούν την τραυματική εμπειρία του τοκετού του συντρόφου τους μπορεί επίσης να αισθάνονται τραυματισμένα.
Τι διαφορετικό συμβαίνει με το τραύμα του τοκετού;
Οι γυναίκες που έχουν πληγεί από το τραύμα του τοκετού, συχνά διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να βρουν πουθενά υποστήριξη επειδή ακόμη και άλλες μητέρες που δεν είχαν τραυματικούς τοκετούς δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον αντίκτυπο μιας τραυματικής γέννας. Αυτό μπορεί να κάνει τις γυναίκες μοναχικές και καταθλιπτικές, καθώς συχνά αισθάνονται ότι είναι κάπως πιο αδύναμες από άλλες γυναίκες, επειδή δεν μπορούν να ξεχάσουν τον τοκετό τους. Ως αποτέλεσμα όλου αυτού, μπορεί να αισθάνονται απίστευτα ένοχες.
Αυτό είναι ένα τρομερό βάρος που επωμίζεται η γυναίκα. Η φύση της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες, σημαίνει ότι είναι αδύνατο για την γυναίκα να σταματήσει να σκέφτεται συνεχώς την εμπειρία της γέννας της, αλλά αυτό, πολύ λίγοι άνθρωποι το γνωρίζουν. Ακόμα και οι επαγγελματίες υγείας δεν το κατανοούν πάντα.
Δυστυχώς, αυτή η έλλειψη υποστήριξης μπορεί να σημαίνει ότι οι σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια μπορεί να επιδεινωθούν. Πολλές γυναίκες καταλήγουν να νιώθουν διχασμένες μεταξύ της επιθυμίας τους για περισσότερα παιδιά και της απόφασής τους να αποφύγουν άλλη μία εγκυμοσύνη. Μπορεί επίσης να χάσουν το ενδιαφέρον τους για το σεξ και αυτά τα προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη πίεση στις σχέσεις.
Ορισμένες γυναίκες αποφεύγουν επίσης οποιαδήποτε ιατρική παρέμβαση που τους θυμίζει την εμπειρία γέννησής τους, όπως το Τεστ ΠΑΠ.
Για πολλές γυναίκες, η μεγαλύτερη ανησυχία τους είναι οι καθημερινές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο να συνδεθούν με το μωρό τους, τις οποίες βλέπουν ως συνεχή υπενθύμιση του τραύματος που έχουν βιώσει.
**Εάν νιώθεις ότι μπορεί να βιώνεις μια Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, εξαιτίας του τραυματικού τοκετού σου ή το βίωσες στο παρελθόν όμως δεν έλαβες την βοήθεια που είχες ανάγκη, μην περιμένεις άλλο! Ζήτα βοήθεια άμεσα από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, επικοινώνησε τα συναισθήματα σου σε κάποιο προσφιλές πρόσωπο που μπορεί να σε ακούσει με κατανόηση και αγάπη προς το βίωμά σου, μοιράσου τον πόνο και τις δυσκολίες σου με τον σύντροφό σου. Δεν είσαι μόνη! Σου αξίζει η καλύτερη δυνατή φροντίδα!**
Healing Parenting – Χριστίνα Σκλαβενίτη Ψυχολόγος, Σύμβουλος Γονεϊκότητας
