Η 14η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Αγάπης και αποτελεί μια καλή ευκαιρία να θυμηθούμε ότι η αγάπη μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους και να υπάρχει παντού γύρω μας.
Η αγάπη είναι δύσκολο να οριστεί, καθώς ο καθένας την αντιλαμβάνεται διαφορετικά. Συχνά συγχέεται με τη λαγνεία, τη σωματική έλξη ή τη συντροφικότητα, γεγονός που καθιστά την απάντηση στο ερώτημα "τι είναι αγάπη" απολύτως προσωπική υπόθεση.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλοί τύποι αγάπης. Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, η αγάπη μπορεί να περιγραφεί ως ένα έντονο αίσθημα ευφορίας και βαθιάς στοργής προς κάποιον ή κάτι, ένας συνδυασμός έλξης και συναισθηματικής εγγύτητας. Το πρόσωπο ή το πλάσμα που μας εμπνέει αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι φίλος, γονιός, αδερφός ή ακόμα και το κατοικίδιό μας.
Διαβάστε Επίσης
Η αγάπη είναι ρήμα!
Παρότι χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό, η αγάπη είναι στην ουσία... ρήμα. Κι αυτό γιατί συνδέεται με τις πράξεις μας και με το πώς φροντίζουμε τους άλλους και τους κάνουμε να νιώθουν ασφάλεια και ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με το λεξικό του Cambridge, η αγάπη ορίζεται ως το έντονο συναίσθημα έλξης προς έναν άλλον ενήλικα, τόσο σε ρομαντικό όσο και σεξουαλικό επίπεδο, ή ως ένα βαθύ αίσθημα στοργής και αρέσκειας προς έναν φίλο ή συγγενή.
Αν και αυτός αποτελεί έναν από τους πιο κυριολεκτικούς ορισμούς της λέξης, η αγάπη μπορεί να περιγραφεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Τα συναισθήματα της αγάπης προκύπτουν ως συνδυασμός πολλών επιμέρους συναισθημάτων. Αγάπη σημαίνει συμπόνια, υπομονή, απουσία εγωισμού, διάθεση να δίνεις ευκαιρίες τόσο στον εαυτό σου όσο και στους άλλους, αλλά και να μην συμβιβαζεσαι.
Η πρώτη μορφή αγάπης που συναντάται στην Αγία Γραφή δεν είναι η ρομαντική, αλλά η πατρική αγάπη. Πρόκειται για μια αγάπη που συνοδεύεται από κανόνες και ευθύνη και εκφράζεται μέσα από πράξεις άνευ όρων προσφοράς, όπως εκείνες που ένας γονέας είναι διατεθειμένος να κάνει για το παιδί του. Σε αυτό το σημείο αναδεικνύεται η ιδέα ότι η αγάπη είναι πρωτίστως πράξη.
Η ιστορία της αγάπης
Όπως τα περισσότερα στοιχεία της ανθρώπινης ζωής, έτσι και η αγάπη έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Δεν είχε πάντοτε τη μορφή που της αποδίδουμε σήμερα. Στο παρελθόν, η αγάπη και ο έρωτας δεν αποτελούσαν απαραίτητες προϋποθέσεις για την ένωση δύο ανθρώπων. Οι γάμοι, που θεωρούνταν το τελικό στάδιο μιας σχέσης, βασίζονταν κυρίως σε κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά οφέλη. Ωστόσο, μέσα από μορφές τέχνης όπως η ποίηση, γίνεται φανερό ότι η αγάπη, ως αγνό συναίσθημα, υπήρχε ανέκαθεν και εκφραζόταν με τρόπους που θυμίζουν πολύ τη σύγχρονη αντίληψή μας για αυτήν.
Η αγάπη αποτελούσε αντικείμενο αδιάκοπης γοητείας από την αρχαιότητα. Καλλιτέχνες προσπάθησαν να αποτυπώσουν την ομορφιά αλλά και τη σκοτεινή της πλευρά μέσα από βιβλία, πίνακες και τραγούδια. Οι κοινωνικοί επιστήμονες την εξέτασαν ως κοινωνικό τελετουργικό, οι ψυχολόγοι μελέτησαν τις παθολογικές της εκφάνσεις και οι εξελικτικοί βιολόγοι επιχείρησαν να την ορίσουν ως μια ορμή συνδεδεμένη με την ίδια την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Ποιες είναι, όμως, μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες γνώσεις που έχει προσφέρει η επιστήμη γύρω από μια συμπεριφορά που αιχμαλωτίζει τόσο έντονα τη συλλογική μας φαντασία, αλλά συνεχίζει να αντιστέκεται στην πλήρη κατανόηση;
Τι λέει η επιστήμη;
Τόσο η ρομαντική όσο και η μη ρομαντική αγάπη φαίνεται να είναι απαραίτητες για τη συνολική μας ευημερία και, σε τελική ανάλυση, για την επιβίωσή μας, σύμφωνα με τον Richard S. Schwartz, αναπληρωτή καθηγητή ψυχιατρικής στο McLean Hospital, και τη Jacqueline Olds, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής στο Massachusetts General Hospital.
Η καθολική παρουσία της αγάπης σε όλες τις κοινωνίες και η διαχρονική της αντοχή φαίνεται να πηγάζουν από κάτι θεμελιώδες και πρωτόγονο στην ανθρώπινη φύση. Αν και δεν είναι απολύτως σαφές αν το να είναι κανείς ερωτευμένος προσφέρει άμεσα εξελικτικά πλεονεκτήματα, η έρευνα δείχνει ότι ο ρομαντικός έρωτας μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός δημιουργίας δεσμών και δέσμευσης, απαραίτητων για την ανατροφή των παιδιών.
"Δεδομένης της μακράς περιόδου εξάρτησης των ανθρώπινων απογόνων, κάποια μορφή σταθερού δεσμού είναι απαραίτητη", αναφέρει ο Schwartz. "Δεν είναι όμως απαραίτητο αυτός ο δεσμός να είναι ρομαντικός. Παρ’ όλα αυτά, ο ρομαντικός έρωτας φαίνεται να αποτελεί στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, καθώς εντοπίζεται σχεδόν σε κάθε πολιτισμό".
Από τον έρωτα στην αγάπη
Μελέτες δείχνουν ότι το ερωτικό συναίσθημα πυροδοτεί μια νευροχημική αλυσιδωτή αντίδραση, με την έκκριση ορμονών του στρες, αύξηση της ντοπαμίνης και αλλαγές στα επίπεδα τεστοστερόνης. Παράλληλα, παρατηρείται μείωση της σεροτονίνης, κάτι που θυμίζει καταστάσεις εμμονής ή κατάθλιψης.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι χημικές μεταβολές εξισορροπούνται. Τα επίπεδα κορτιζόλης και σεροτονίνης επανέρχονται στο φυσιολογικό, ενώ αυξάνονται οι νευροδιαβιβαστές που συνδέονται με τη σύνδεση και το δέσιμο, όπως η ωκυτοκίνη και η βαζοπρεσσίνη.
Έρευνες δεκαετιών δείχνουν ότι οι ανθρώπινες σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στη σωματική και ψυχική υγεία. Η ικανοποίηση από τις σχέσεις στη μέση ηλικία συνδέεται άμεσα με την υγιή γήρανση, ενώ η μοναξιά έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο σοβαρών ασθενειών και πρόωρου θανάτου.
Παρότι η επιστήμη συνεχίζει να φωτίζει πολλές πτυχές της αγάπης, η ίδια παραμένει πολύπλοκη, πλούσια και ανεξάντλητη. Και ίσως, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αυτό ακριβώς είναι που την κάνει τόσο ανθρώπινη.
