Έχω πάντα μία περίεργη αντίδραση όταν ακούω τις λέξεις «μέθοδος», πιστοποίηση, η καλύτερη μέθοδος για το παιδί, κλπ κλπ... όχι επειδή δεν εμπιστεύομαι τις πιστοποιήσεις αλλά απλά γιατί κάθε μέθοδος είναι ανθρώπινο δημιούργημα οπότε αποκλείεται η τελειότητα. Παρόλα αυτά θέλω να ενημερώνομαι, να διαβάζω, να το «ψάχνω» και γενικά να μιλάω με ειδικούς όσο είναι εφικτό.
Το ίδιο έγινε και με τη μέθοδο Μοντεσσόρι. Την άκουγα πριν γίνω μητέρα, την ακούω πολύ περισσότερο τώρα που έγινα μητέρα και θέλησα να μάθω περισσότερα. Έτσι αποφάσισα να δώ ιδίοις όμμασι τί εστί μέθοδος Μοντεσσόρι και πώς εφαρμόζεται στην πράξη. Επισκέφτηκα λοιπόν έναν καινούριο χώρο στο Λουξεμβούργο που δεν είναι ούτε σχολείο Μοντεσσόρι, ούτε παιδικός σταθμός αλλά ένα είδος παιδότοπου και χώρου δημιουργικής απασχόλησης στον οποίο εφαρμόζεται η μέθοδος σε όλες τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα.
Φτάνω ένα Σάββατο πρωί αφού έχω επικοινωνήσει με την υπεύθυνη εξηγώντας ότι θα ήθελα να μάθω περισσότερα για τη μέθοδο.
Ο χώρος είναι πολύ διαφορετικός από έναν συνηθισμένο χώρο δημιουργικής απασχόλησης. Όλα είναι ξύλινα (σχεδόν), οι τοίχοι λευκοί, εκτός από τη γωνία που υπάρχει μια κουζίνα με νεροχύτη, όλα σε μικρό μέγεθος και σε ύψος να μπορεί να φτάνει το μικρό παιδί. Τα κουζινικά είναι γυάλινα και κεραμικά ( μπορούν να σπάσουν δηλαδή) και υπάρχουν ξύλινοι μικροί δίσκοι ατομικοί , πάνω στους οποίους μπαίνουν τα υλικά της κάθε δραστηριότητας. Η υπεύθυνη μου εξηγεί ότι η Μαρία Μοντεσσόρι θεωρούσε ότι τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα όπως οι μεγάλοι και να τους δίνονται κανονικά σκεύη πχ γυάλινα ποτήρια απλά να τους εξηγείται ότι πρέπει να κρατάνε το ποτήρι με τα δύο χέρια.
Στον πάγκο της κουζίνας λοιπόν την μικροσκοπικής αλλά πέρα για πέρα αληθινής κάθεται ένα κοριτσάκι το οποίο ειναι 2.5 χρονών. Κρατάει στο ένα χεράκι ένα κόκκινο μήλο και στο άλλο χέρι αυτό το εργαλείο που ξεφλουδίζει και μόνη της ξεφλούδίζει το μήλο. Χειρίζεται πολύ καλά αυτό το εργαλείο και τα μικροσκοπικά της χεράκια το καθαρίζουν με μεγάλη δεξιότητα.
Σε ένα άλλο σημείο του χώρου, ένα αγοράκι 3 χρονών έχει πάρει μία σκούπα και ένα φάρασι (πάλι κανονικά αλλά μικρά σε μέγεθος) και σκουπίζει. Ένα κοριτσάκι 4 χρονών κάνει ασκήσεις αριθμητικής. Ξέρει ήδη να ξεχωρίζει τις δεκάδες και να μετράει μέχρι το 20 με μεγάλη ευχέρεια.
Οι εκπαιδευτές μιλούν χαμηλόφωνα και δεν αγγίζουν τα παιδιά παρά μόνο όταν εκείνα το ζητούν.
Γενικότερα παρόλο που ο χώρος έχει αρκετά παιδάκια από 2 εως 5 χρόνων υπάρχει μία απίστευτη ησυχία, δεν ακούγεται γέλιο ή κλάμα, καμία φωνή και όλα τα παιδάκια δείχνουν συγκεντρωμένα σε αυτό που κάνουν. Πλησιάζω το παιδάκι που κάνει ασκήσεις αριθμητικής. Σε κάποια κάνει λάθος αλλά η εκπαιδεύτρια δεν το διορθώνει αμέσως. Το αφήνει να βρει μόνο του το λάθος μέσω της παρατήρησης, της επανάληψης του πειραματισμού. Και τα καταφέρνει.
Διαβάστε τη συνέχεια στην επόμενη σελίδα
Η ίδια μου εξηγεί ότι στη μέθοδο Μοντεσσόρι αφήνεις το παιδί να βρει μόνο του το λάθος.
Η άμεση διόρθωση με τον τρόπο που γίνεται στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις καθώς το παιδάκι μπορεί να στεναχωρηθεί, να χάσει το ενδιαφέρον του και να μη θέλει να ξανασχοληθεί με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Όση ώρα κάθομαι και παρακολουθώ σκέφτομαι ότι ίσως είναι λίγη αφύσικη η ησυχία ειδικά για τόσο μικρά παιδάκια, ότι δεν υπάρχει ποικιλία στα παιχνίδια/δραστηριότητες που κάνουν τα παιδιά, ότι ακόμα και η ζωγραφική δεν γίνεται ελεύθερα αλλά με ειδικά σχήματα που τα παιδιά αποτυπώνουν στο χαρτί. Μα πάνω από όλα μου κάνει εντύπωση πως δεν υπάρχει μεγάλη επικοινωνία μεταξύ των παιδιών. Το κάθε παιδί ασχολείται μόνο του με το δισκάκι του. Είναι φανερό ότι τα παιδάκια που είναι εκεί ξέρουν και κάνουν πολλά πράγματα που συνήθως κάνουν μεγαλύτερα παιδιά. Τα πρόσωπά τους, όμως, είναι ανέκφραστα και δεν ξέρω αν στην πραγματικοτήτα τους αρέσει αυτό που κάνουν ή το κάνουν απλά επειδή έτσι πρέπει από τη στιγμή που θα επιλέξουν μία δραστηριότητα.
Ρωτάω την υπεύθυνη γιατί κατά τη γνώμη της, η μέθοδος Μοντεσσόρι δεν ακολουθείται επίσημα από τα κράτη ώς βασική εκπαιδευτική μέθοδος και μου λέει ότι οι βασικότεροι λόγοι είναι το κόστος, αλλά και ο χρόνος που θα πάρει για να εκπαιδευτούν οι δάσκαλοι.
Σαν μητέρα από όσα είδα και έζησα, θεωρώ ότι όσον αφορά στην ανεξαρτησία του παιδιού (να μάθει να μαγειρεύει, να καθαρίζει, να στρώνει το τραπέζι, το κρεβάτι του κλπ) η μέθοδος είναι εξαιρετική. Δεν έχω πεισθεί όμως ότι είναι η καλύτερη μέθοδος για κάθε παιδί. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και λειτουργεί διαφορετικά.
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι όλες οι μέθοδοι έχουν θετικά και αρνητικά και μπορούν να συνδυαστούν.
Τα θετικά να ακολουθούνται και τα αρνητικά όχι, όσο είναι εφικτό. Γενικότερα, ας έχουμε τα μάτια μας και το μυαλό μας ανοιχτά να ενημερωνόμαστε, να ψάχνουμε, να διαβάζουμε. Αλλά και να αναθέτουμε στο παιδί μας δουλειές ανάλογα με την ηλικία του και να μη φοβόμαστε μήπως δεν τα καταφέρει ή ότι είναι πολύ μικρό.
Πέρα από κάθε μέθοδο, μία ασφαλής προσέγγιση είναι η συμμετοχή. Μαγειρέψτε παρέα, πλύντε πιάτα παρέα, στρώστε το τραπέζι παρέα αλλά ταυτόχρονα παρατηρήστε το παιδί σας και θα καταλάβετε πώς μαθαίνει. Δίνετε στο παιδί τη δυνατότητα να πάρει πρωτοβουλίες, να επιλέξει και να αποφασίσει. Προσπαθείστε να εμπνεύσετε με το παράδειγμά σας.
Στον χώρο που επισκέφθηκα στο Λουξεμβούργο θα ήθελα ασφαλώς να επιστρέψω με τις κόρες μου. Δεν θα ήθελα, όμως, να είναι το μόνο που θα γνωρίσουν μεγαλώνοντας. Γιατί η ζωή δεν είναι άσπρο-μαύρο, αλλά γκρι με πολύχρωμες πινελιές.
Γράφει η Έλφη Κουφογιώργου
