Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση γύρω από την τεχνολογία και τα παιδιά επικεντρώνεται κυρίως στους κινδύνους του διαδικτύου και στην ανάγκη οι γονείς να επιβλέπουν στενά τις online δραστηριότητές τους.
Όμως αυτή η ανησυχία των γονιών και η επίβλεψη έχει μεταμορφώσει και τη σχέση που έχουν με τα παιδιά τους. Οι έφηβοι μεγαλώνουν πλέον μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο, όπου οι φιλίες τους ανθίζουν σε οθόνες και οι προσωπικές τους στιγμές συχνά αποθηκεύονται σε μηνύματα, stories και εφαρμογές. Οι γονείς, ανήσυχοι αλλά ενημερωμένοι και εξοπλισμένοι με κάθε είδους εφαρμογή παρακολούθησης, νιώθουν πως οφείλουν να έχουν τον έλεγχο: Να γνωρίζουν πού βρίσκονται τα παιδιά τους, με ποιον μιλούν, τι μοιράζονται, τι κρύβουν.
Η πρόθεση είναι η αγάπη και η φροντίδα. Πίσω από αυτή την ανάγκη για έλεγχο υπάρχει ο φόβος για τους κινδύνους του διαδικτύου, για την επιρροή των συνομηλίκων, για το απρόβλεπτο της εφηβείας. Όμως, πού σταματά η φροντίδα και πού αρχίζει η παραβίαση; Τι συμβαίνει όταν η τεχνολογία, αντί να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, μετατρέπει την αγάπη σε διαρκή επιτήρηση;
Ως γονείς γνωρίζουμε τα κίνητρα που μας ωθούν να ελέγχουμε τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών, όμως έχουμε αναρωτηθεί ποτέ πώς είναι τα πράγματα από την οπτική των εφήβων; Πώς είναι να μεγαλώνεις γνωρίζοντας ότι το βλέμμα των γονιών σου δεν σε αφήνει ποτέ;
Μια νεαρή φοιτήτρια περιγράφει στον εκπαιδευτικό ιστότοπο Let Grow με ειλικρίνεια πώς είναι να ζεις υπό αυτή τη συνεχή γονεϊκή παρακολούθηση και γιατί πιστεύει πως οι γονείς δεν πρέπει ποτέ να διαβάζουν τα μηνύματα των παιδιών τους. Μέσα από τη δική της εμπειρία, μιλά για την απώλεια της εμπιστοσύνης, την ανάγκη για ιδιωτικότητα και το πώς η υπερπροστασία μπορεί να τραυματίσει τη σχέση γονιού και παιδιού.
Διαβάστε Επίσης
Γιατί δεν με εμπιστεύονταν;
"Θυμάμαι ξεκάθαρα τη στιγμή που μία από τις πιο δυνατές φιλίες μου έγινε "θύμα" της συνήθειας της μητέρας μου να διαβάζει τα μηνύματά μου. Η Μάλορι, ένα κορίτσι που ζει με χαρά και αλήθεια στη ζωή της, είχε μεθύσει μερικές φορές. Και μια μέρα, η μητέρα μου ανέφερε το γεγονός "έτσι, τυχαία", λέγοντας: "Το έμαθα από άλλους γονείς της περιοχής".
Αλήθεια; Υπήρχε ομάδα μαμάδων που αντάλλασσαν κουτσομπολιά για εφήβους; Μου φαινόταν πολύ πιο πιθανό ότι η μητέρα μου είχε ψάξει στο κινητό μου, άλλωστε μόλις την προηγούμενη μέρα είχα στείλει στη Μάλορι μήνυμα για το θέμα αυτό.
Η μητέρα μου θεωρούσε "σοφό" και "φροντιστικό" να απαιτεί τους κωδικούς μου, να κοιτάζει τα μηνύματα και τα social media και να με αναγκάζει να εγκαταστήσω εφαρμογή εντοπισμού για να βλέπει πού βρίσκομαι ανά πάσα στιγμή. Αφού πια ήξερε τα πάντα -κάθε μήνυμα, κάθε e-mail - μου είπε πως δεν έπρεπε να κάνω πια παρέα με τη Μάλορι γιατί ήταν "κακή επιρροή".
Μα… με είχαν μεγαλώσει για να είμαι ανεξάρτητη, να σκέφτομαι καθαρά, να παίρνω τις δικές μου αποφάσεις. Ήξεραν ότι δεν ήμουν παιδί "των πάρτι". Κι όμως, όταν άνοιξαν αυτό το παράθυρο στη ζωή μου, έπαψαν να με εμπιστεύονται και ό,τι οι ίδιοι μου είχαν διδάξει, το αγνόησαν".
Είναι πράγματι καλύτερα να γνωρίζουν;
"Αν διαβάσει κανείς τα άρθρα που απευθύνονται σε γονείς, θα δει συχνά τη συμβουλή ότι πρέπει να ελέγχουν τα email, τα μηνύματα και τις αναρτήσεις των παιδιών τους, "για να είναι σίγουροι". Όμως αυτά τα άρθρα δεν λένε ποτέ πώς νιώθει ένα παιδί όταν βλέπει τους γονείς του να ξεψαχνίζουν τη ζωή του, τις φιλίες του και τα μυστικά του σαν όλα αυτά να τους ανήκουν. Και κάπως έτσι, το να "ψαχουλεύουν" τις συσκευές μας θεωρείται θεμιτό, μόνο και μόνο επειδή τα μυστικά μας βρίσκονται σε τηλέφωνο αντί για ημερολόγιο.
Με τον καιρό, αυτό το "ψάξιμο" έγινε εθιστικό για τους γονείς μου, όπως τα social media για εμάς τα παιδιά. Δεν τους έφτανε να διαβάζουν τα μηνύματά μου. Ζητούσαν να τους δείχνω αποδείξεις για το πού θα πήγαινα και με ποιον, πριν καν φύγω από το σπίτι. Κάποιες φορές, μάλιστα, παρακολουθούσαν την κουκίδα μου στην εφαρμογή εντοπισμού όσο ήμουν έξω. Κι όλα αυτά, ενώ ήμουν καλή μαθήτρια, υγιής, δραστήρια και χωρίς κανένα πρόβλημα.
Εκτιμώ την αγάπη και το ενδιαφέρον τους, αλλά πιστεύω βαθιά πως οι πράξεις τους τραυμάτισαν τη σχέση μας και με έκαναν να αισθάνομαι διαρκώς υπό έλεγχο".
Είναι "φυσιολογική" αυτή η συμπεριφορά;
"Δεν μπορώ να δεχθώ ότι αυτή η νέα πραγματικότητα είναι "κανονική". Οι γονείς του 21ου αιώνα μπορεί να αγαπούν βαθιά τα παιδιά τους, αλλά όταν τα παρακολουθούν διαρκώς, διαβάζουν τα μηνύματά τους και παρεμβαίνουν στις ζωές τους, αρνούνται να τους αναγνωρίσουν το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα και τα προσωπικά τους όρια.
Σε περιπτώσεις κακοποιητικών σχέσεων, μαθαίνουμε ότι η υπερπροστασία και ο έλεγχος δεν είναι ποτέ δικαιολογημένα, όσο "καλές" κι αν είναι οι προθέσεις. Γιατί, λοιπόν, να αναγκάζονται οι έφηβοι να αποδέχονται αυτή τη συμπεριφορά όταν προέρχεται από τους ίδιους τους γονείς τους;
Η μητέρα και ο πατέρας μου είναι υπέροχοι άνθρωποι, και καταλαβαίνω γιατί ανέπτυξαν αυτές τις τάσεις. Αλλά αν ποτέ αποκτήσω παιδιά, ελπίζω να τους δείξω την αγάπη μου με έναν διαφορετικό τρόπο: Δίνοντάς τους τον χώρο να ζήσουν, να κάνουν λάθη, να αποκτήσουν φίλους, ακόμα κι αν κάποιος απ’ αυτούς μεθύσει πού και πού".
Πώς βάζουμε "ψηφιακά" όρια στο παιδί χωρίς να παραβιάζουμε την ιδιωτικότητά του;
- Δημιούργησε τακτικές, ειλικρινείς συζητήσεις με το παιδί για το τι κάνει στο διαδίκτυο: Ποιες εφαρμογές χρησιμοποιεί, με ποιους μιλάει, τι το προβληματίζει. Η Unicef προτείνει να το αντιμετωπίζεις ως "έλεγχο", αλλά ως αμοιβαίο ενδιαφέρον και συμμετοχή.
- Καθόρισε μαζί με το παιδί σου μια συμφωνία για το πώς και πότε θα χρησιμοποιεί το διαδίκτυο. Η έρευνα δείχνει ότι η επιβολή ορίων λειτουργεί πολύ καλύτερα όταν συνοδεύεται από κατανόηση και συνεργασία.
- Χρησιμοποίησε τα εργαλεία γονικού ελέγχου (όπως φίλτρα, χρονικά όρια, παρακολούθηση) ως βοήθημα, όχι ως μέσο απόλυτου ελέγχου. Τα εργαλεία γονικού ελέγχου είναι πιο αποτελεσματικά όταν χρησιμοποιούνται από κοινού με άλλες στρατηγικές εποπτείας.
- Να θυμάσαι πως τα παιδιά δεν μαθαίνουν μόνο μέσα από τους κανόνες, αλλά κυρίως μέσα από τα παραδείγματα. Όταν δείχνεις κι εσύ υγιή χρήση της τεχνολογίας, περιορίζοντας τον δικό σου χρόνο μπροστά στην οθόνη και αποφεύγοντας τη χρήση κινητού στο τραπέζι, τα ενθαρρύνεις να κάνουν το ίδιο.
- Καθώς το παιδί σου μεγαλώνει και μπαίνει στην εφηβεία, άλλαξε κι εσύ τον τρόπο που το καθοδηγείς: Από τη στενή επιτήρηση πέρασε στη συνεργασία και στον αμοιβαίο σεβασμό. Η έρευνα "From Parental Control to Joint Family Oversight" δείχνει ότι αυτή η μετάβαση προς μια πιο ισότιμη σχέση ενισχύει την εμπιστοσύνη και την υπευθυνότητα και στις δύο πλευρές.
Διαβάστε Επίσης
