Οι Αξίες Των Ελλήνων Το 2018

Τα αποτελέσματα από την πρώτη συμμετοχή της Ελλάδας στην παγκόσμια έρευνα αξιών World Values Survey (WVS) δίνουν μια πλήρη και πολυεπίπεδη εικόνα για το τι σκεφτόμαστε, τι φοβόμαστε και τι θεωρούμε σημαντικό ως λαός.

Ποιες αξίες πιστεύουμε ότι πρέπει να μαθαίνουν τα παιδιά μας στο σπίτι; Ποιους δεν θα θέλαμε για γείτονες; Πόσο εμπιστευόμαστε τους άλλους; Πόσο έλεγχο πιστεύουμε ότι έχουμε πάνω στη ζωή μας; Οι απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις μπορούν να μας δώσουν μια καλή εικόνα για το πώς σκέφτεται ένας άνθρωπος, με βάση ποιες αξίες πορεύεται στη ζωή του, τι θεωρεί σημαντικό για τον ίδιο και την οικογένειά του. Όταν, δε, οι ερωτήσεις αυτές γίνονται σε επίπεδο χώρας, τότε οι απαντήσεις μπορούν να χαρτογραφήσουν τις αξίες μιας ολόκληρης κοινωνίας.

Αυτός είναι ο στόχος της νέας έρευνας της διαΝΕΟσις.

H World Values Survey (WVS) είναι μια παγκόσμια έρευνα αξιών που διεξάγεται από το 1981 σε δεκάδες χώρες του κόσμου, με σκοπό να παρακολουθεί την εξέλιξη και το μετασχηματισμό των βασικών αξιών των πολιτών στις σύγχρονες κοινωνίες. Η έρευνα περιλαμβάνει ένα μεγάλο ερωτηματολόγιο σχεδόν 300 ερωτήσεων, κοινό σε όλες τις χώρες, που διεξάγεται με αυστηρές, κοινές προδιαγραφές σε "κύματα", περίπου κάθε πέντε χρόνια. Μέχρι τώρα έχουν διεξαχθεί έξι "κύματα" της έρευνας και αυτή την εποχή διεξάγεται το έβδομο. Η χώρα μας μέχρι τώρα δεν είχε συμμετάσχει ποτέ στη World Values Survey (είχε συμμετάσχει μόνο σε δύο "κύματα" μιας άλλης συγγενικής έρευνας, της European Values Survey, που έχει ένα ερωτηματολόγιο κατά 30-35% (στο 7^ο κύμα το ποσοστό προσεγγίζει το 70-80%) όμοιο και σε τέσσερα κύματα της επίσης συναφούς έρευνας Εuropean Social Survey). Μετά από πρόταση του ΕΚΚΕ και μεταξύ τους συνεννόηση, η διαΝΕΟσις ανέλαβε να υποστηρίξει την υλοποίηση της έρευνας και τη συμμετοχή της Ελλάδας στο έβδομο "κύμα", με στόχο να χαρτογραφήσει το αξιακό προφίλ της ελληνικής κοινωνίας. Τα αποτελέσματά αυτής της έρευνας, πράγματι, σε συνδυασμό και με τα αποτελέσματα της άλλης μεγάλης έρευνας της διαΝΕΟσις "Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες" (η οποία εστιάζει σε στάσεις και απόψεις πάνω σε σημαντικά θέματα της εποχής, όπως η οικονομία, το μέλλον της Ευρώπης, η μετανάστευση κλπ.) δίνουν μια πλήρη και πολυεπίπεδη εικόνα για το τι σκεφτόμαστε, τι πιστεύουμε και τι θεωρούμε σημαντικό ως λαός.

Η WVS στην Ελλάδα διεξήχθη τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2017 σε δείγμα 1.200 νοικοκυριών με προσωπικές συνεντεύξεις. Την ευθύνη του σχεδιασμού του ερωτηματολογίου όπως και την επιμέλεια της έρευνας είχε ο Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Σωκράτης Κονιόρδος σε στενή συνεργασία με τον Πρόεδρο του ΕΚΚΕ Νίκο Δεμερτζή, ενώ τη δειγματοληψία, τον έλεγχο και τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου υλοποίησε η Metron Analysis. Μπορείτε να διαβάσετε τα πλήρη αποτελέσματα για όλες τις ερωτήσεις της έρευνας εδώ, καθώς και μία εκτενή συνοδευτική έκθεση από τον Σωκράτη Κονιόρδο (PDF), όπως και μια ανάλυση των αποτελεσμάτων από τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της Metron Analysis, Στράτο Φαναρά.

Εδώ θα δούμε μερικά από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μια τέτοιας κλίμακας και μεγέθους έρευνα μπορεί να έχει τουλάχιστον τρία επίπεδα ανάγνωσης. Το πρώτο επίπεδο είναι η πρωτογενής μελέτη των δεδομένων, δηλαδή η ανάλυση των απαντήσεων τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και διάφορων πληθυσμιακών ομάδων στις περίπου 300 ερωτήσεις της έρευνας. Τι απαντούν οι Έλληνες όταν τους ρωτάμε για το πόσο εμπιστεύονται θεσμούς ή αλλήλους; Ποια είναι η στάση τους απέναντι στο πολιτικό σύστημα; Πώς αντιμετωπίζουν οι νέοι τη θρησκεία; Είναι μια χρήσιμη άσκηση αυτή, και βγάζει συμπεράσματα που αξίζει να κουβεντιάσει κανείς.

Το δεύτερο επίπεδο έχει να κάνει με τις συγκρίσεις με άλλες χώρες και άλλες κοινωνίες. Πόσο διαφορετικές είναι οι απαντήσεις των Ελλήνων από τις απαντήσεις των Ισπανών, των Πορτογάλων, των Γερμανών ή των Αργεντίνων; Έρευνες σαν τη WVS προσφέρονται για τέτοιες συγκρίσεις, οι οποίες μπορούν πράγματι να δώσουν περισσότερα χρήσιμα συμπεράσματα. Όταν ολοκληρωθεί το 7ο "κύμα" της WVS και ομογενοποιηθούν τα στοιχεία (η παρούσα έρευνα αποτελεί μια προδημοσίευση των πρωτογενών στοιχείων, η συλλογή των οποίων έγινε σύμφωνα με τη μεθοδολογία της Metron Analysis και την έγκριση της WVS) θα μπορούν να γίνουν τέτοιες συγκρίσεις και σίγουρα θα προκύψουν ενδιαφέροντα αποτελέσματα από αυτές. Προς το παρόν, όμως, μπορούμε να πάρουμε μία γενική ιδέα για το θέμα μελετώντας τα αποτελέσματα του έκτου "κύματος" από άλλες χώρες, τα οποία είναι δημοσιευμένα στο site του WVS.

Το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης έχει να κάνει με τη βαθύτερη επεξεργασία των δεδομένων που προκύπτουν, ώστε να καταλήξουμε σε γενικότερα, ευρύτερα συμπεράσματα σχετικά με το πώς τοποθετούνται τα κράτη σε έναν παγκόσμιο αξιακό χάρτη. Πολλές τέτοιες αναλύσεις έχουν γίνει και πολύ περισσότερες θα γίνουν και στο μέλλον, χρησιμοποιώντας τα πλούσια δεδομένα του WVS. Παρακάτω θα δούμε μία πολύ γνωστή από αυτές, η οποία μάλιστα τοποθετεί και την Ελλάδα στον παγκόσμιο αξιακό χάρτη, και μάλιστα σε θέση που ίσως για κάποιους να αποτελεί έκπληξη.

Οικογενειακές Αξίες

Από τις αξίες που πρέπει να μαθαίνουν τα παιδιά στο σπίτι, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων επιλέγουν "τους καλούς τρόπους", "την εργατικότητα", "την υπευθυνότητα" και "την επιμονή", αλλά μόνο το 17% επέλεξαν "τη φαντασία" και μόνο ένα 22% "την ανιδιοτέλεια".

8 στους 10 Έλληνες συμφωνούν πως μια από τις κύριες επιδιώξεις τους στη ζωή είναι "να κάνω τους γονείς μου υπερήφανους". Οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους απορρίπτουν αντιλήψεις που θέλουν τις γυναίκες λιγότερο ικανές, αλλά υπάρχει 1 στους 4 που συμφωνεί ότι "οι άνδρες γίνονται καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες" και "καλύτερα στελέχη επιχειρήσεων" από ό,τι εκείνες. 4 στους 10 συμφωνούν με την άποψη πως "όταν μια μητέρα εργάζεται, τα παιδιά υποφέρουν". Το ποσοστό αυτό είναι ίδιο τόσο στους άνδρες, όσο και στις γυναίκες που ερωτήθηκαν. Ωστόσο, στους νέους ηλικίας 18-29 (οι οποίοι, θα έλεγε κανείς, μέχρι πρόσφατα ήταν τα “παιδιά”), το ποσοστό που συμφωνούν με αυτή την άποψη είναι μόνο 18,1%.

Εξάλλου, 6 στους 10 συμφωνούν πως "τα ενήλικα παιδιά έχουν καθήκον να φροντίζουν τους γονείς τους". Μόνο το 55% συμφωνούν πως "η εργασία αποτελεί καθήκον απέναντι στην κοινωνία", και το 40% συμφωνούν πως "το να κάνεις παιδιά είναι καθήκον απέναντι στην κοινωνία". Μόνο ένα 9% συμφωνεί πως "τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια είναι εξίσου καλά ως γονείς όσο και τα άλλα ζευγάρια" (στους νέους το ποσοστό είναι 20,7%).

Τέτοιες έρευνες μας βοηθούν να καταλάβουμε πού βρίσκεται η κοινωνία μας και προς τα πού κινείται. Οπλισμένοι με αυτή τη γνώση, μπορούμε να αρχίσουμε να βάζουμε στόχους και για το προς τα πού θέλουμε να πάει.

Διαβάστε όλη την έρευνα εδώ