Από τα πρώτα πράγματα που θα ζητήσει ο ψυχολόγος σε μια συνεδρία είναι να επιστρέψουμε νοερά στην παιδική μας ηλικία. Όχι από νοσταλγία, φυσικά, αλλά γιατί οι παιδικές αναμνήσεις αποτελούν βασικό δομικό υλικό της ενήλικης ψυχολογίας μας. Αυτό που θυμόμαστε –και κυρίως ο τρόπος που το θυμόμαστε– επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας.
Αυτό ακριβώς εξέτασε μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Health Psychology. Ο επικεφαλής συγγραφέας, William J. Chopik, μελέτησε τη σύνδεση ανάμεσα στις πρώιμες παιδικές αναμνήσεις και την ψυχική υγεία, την ευεξία και τη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή στην ενήλικη ηλικία.
Η έρευνα έδειξε ότι η μνήμη δεν είναι απλώς αποθήκη γεγονότων. Παίζει ζωτικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οργανώνουμε τις εμπειρίες του παρελθόντος και, κατ’ επέκταση, στον τρόπο που αποφασίζουμε πώς θα δράσουμε στο μέλλον. Οι παιδικές αναμνήσεις λειτουργούν σαν φίλτρο μέσα από το οποίο ερμηνεύουμε το παρόν και χτίζουμε προσδοκίες για το αύριο.
Οι παιδικές αναμνήσεις που μας διαμορφώνουν στην ενήλικη ζωή
Ένα από τα βασικά ευρήματα της μελέτης είναι ότι τα άτομα που διατηρούν θετικές, ασφαλείς ή συναισθηματικά υποστηρικτικές παιδικές αναμνήσεις εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα ψυχικής ευεξίας στην ενήλικη ζωή. Δεν πρόκειται απαραίτητα για τα "τέλεια" παιδικά χρόνια, αλλά για αναμνήσεις που συνοδεύονται από αίσθημα ασφάλειας, αποδοχής και φροντίδας. Αυτά τα βιώματα φαίνεται να συνδέονται με χαμηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης και με μεγαλύτερη συναισθηματική ανθεκτικότητα.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η έρευνα δεν εστιάζει μόνο στο τι συνέβη αντικειμενικά, αλλά στο πώς το άτομο θυμάται και νοηματοδοτεί τις εμπειρίες του. Η συναισθηματική ποιότητα της ανάμνησης –και όχι απλώς το γεγονός καθαυτό– είναι αυτή που φαίνεται να επηρεάζει την ενήλικη ψυχολογία. Με άλλα λόγια, οι αναμνήσεις δεν είναι παθητικές εικόνες του παρελθόντος, αλλά ενεργά κομμάτια της ταυτότητάς μας.
Οι γονείς δεν "φτιάχνουμε αναμνήσεις" με πρόθεση, αλλά με παρουσία
Η μελέτη του Chopik έρχεται να επιβεβαιώσει κάτι που συχνά διαισθητικά αντιλαμβανόμαστε: Οι πρώτες μας εμπειρίες αφήνουν ένα αποτύπωμα που διαρκεί. Οι παιδικές αναμνήσεις δεν μας ακολουθούν απλώς αλλά μας διαμορφώνουν ως ενήλικες. Και ίσως γι’ αυτό η κατανόηση, η επεξεργασία και –όπου χρειάζεται– η επανερμηνεία τους αποτελεί βασικό βήμα όχι μόνο στην ψυχοθεραπεία, αλλά και στην προσωπική μας εξέλιξη ως ενήλικες.
Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε για τα παιδιά μας όμορφες αναμνήσεις
Με βάση τα ευρήματα της έρευνας του 2018, υπάρχουν ορισμένες συνθήκες που ευνοούν τη δημιουργία θετικών και υποστηρικτικών αναμνήσεων, οι οποίες φαίνεται να συνοδεύουν το άτομο και στην ενήλικη ζωή.
- Δημιούργησε αίσθημα ασφάλειας στην καθημερινότητα
Η έρευνα δείχνει ότι οι αναμνήσεις που συνδέονται με συναισθηματική ασφάλεια έχουν ισχυρό θετικό αποτύπωμα. Η σταθερότητα, η προβλεψιμότητα και η αίσθηση ότι το παιδί είναι προστατευμένο ενισχύουν αυτό το αίσθημα.
- Δώσε σημασία στη συναισθηματική ποιότητα των στιγμών, όχι στην τελειότητα
Δεν είναι τα "μεγάλα" γεγονότα που καθορίζουν τις αναμνήσεις, αλλά το πώς βιώνονται συναισθηματικά. Μια απλή, καθημερινή στιγμή με παρουσία και αποδοχή μπορεί να αποτυπωθεί πιο βαθιά από μια εντυπωσιακή εμπειρία χωρίς σύνδεση.
- Ανταποκρίσου στα συναισθήματα του παιδιού, ακόμη και στα δύσκολα
Όταν το παιδί νιώθει ότι τα συναισθήματά του αναγνωρίζονται και δεν απορρίπτονται, οι αναμνήσεις που δημιουργούνται έχουν υποστηρικτικό χαρακτήρα. Αυτό συνδέεται με μεγαλύτερη συναισθηματική ανθεκτικότητα αργότερα στη ζωή.
- Καλλιέργησε στιγμές σύνδεσης
Η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία των σχέσεων. Αναμνήσεις που συνδέονται με αποδοχή, φροντίδα και κοινό χρόνο φαίνεται να έχουν μεγαλύτερη επίδραση στην ενήλικη ευεξία από εκείνες που βασίζονται αποκλειστικά στην επιτυχία ή στην επίδοση.
- Δεν υπάρχει μία στιγμή που "καθορίζει τα πάντα"
Οι παιδικές αναμνήσεις διαμορφώνονται μέσα από επαναλαμβανόμενα μοτίβα εμπειριών. Η συνέπεια στη στάση, στη φροντίδα και στην επικοινωνία είναι αυτή που αφήνει το πιο σταθερό αποτύπωμα.
Η έρευνα υπενθυμίζει ότι δεν "φτιάχνεις αναμνήσεις" με πρόθεση, αλλά με παρουσία. Πολλές από τις στιγμές που σήμερα σου μοιάζουν μικρές ή ασήμαντες, μπορεί αύριο να αποτελούν τον πυρήνα του τρόπου με τον οποίο το παιδί σου θα θυμάται τον εαυτό του και τη ζωή του.
Διαβάστε Επίσης
