"Καλοκαίρι έρχεται, χάσε κανένα κιλό, παιδί μου!". "Δες η Μαίρη πόσο ωραία ντύνεται!". " Όταν ήμουν εγώ στην ηλικία σου, γυρνούσαν όλοι να με κοιτάξουν!". Πόσο επηρεάζουμε οι γονείς την αυτοεικόνα των εφήβων μας και ποιος ο τρόπος να την ενισχύσουμε αντί να τη σαμποτάρουμε;
Η εφηβεία είναι ένα challenge το οποίο συχνά φέρνει στα όρια γονείς και εφήβους. Μια περίοδος κατά την οποία τα παιδιά βιώνουν πρωτόγνωρες αλλαγές και οι γονείς προσπαθούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους. Μια περίοδος με πολλές και ραγδαίες αλλαγές που αφορούν το σώμα, τη σκέψη και την κατάκτηση της αφαιρετικής σκέψης, το συναίσθημα με την εμφάνιση νέων ορμών και το κοινωνικό σύνολο, καθώς η παρέα και οι συνομήλικοι διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο. Μια περίοδος κατά την οποία οι γονείς δε γνωρίζουν αν οι αντιδράσεις, οι απαντήσεις και οι χειρισμοί τους είναι σωστοί ή λάθος. Μάλιστα, συχνά αμφισβητούν τον εαυτό τους σε μια προσπάθεια να είναι δίπλα στα παιδιά τους ή να προβλέψουν την επόμενη συμπεριφορά τους.
Μέσα από τα μάτια των άλλων
Η εφηβεία, στην πραγματικότητα, είναι μια περίοδος όπου οι διακυμάνσεις στη διάθεση είναι συχνές και μόνιμες, όπου οι φίλοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο κοινωνικό περιβάλλον του εφήβου,
όπου η εικόνα του δεν είναι στατική για το σώμα του, αλλά, αντίθετα, δυναμική και ευάλωτη σε εξωτερικούς παράγοντες. Ένα θετικό ή ένα αρνητικό σχόλιο μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση μιας ολόκληρης ημέρας, ένα σχόλιο στα social media, ένα νεύμα ή ένα χαμόγελο από τους φίλους και την ομάδα στην οποία θέλει το παιδί να εμπλακεί και να συμμετέχει. Και ο έφηβος, σε μια προσπάθειά του να ανήκει κάπου, να μη νιώθει μόνος, να έχει έναν ρόλο και μια θέση, προσπαθεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι από εκείνον και στα πρότυπα που προβάλλονται στα μέσα κοινωνικά δικτύωσης, με αυστηρές και συχνά ανελαστικές απαιτήσεις για το βάρος, την εμφάνιση, τα ρούχα, τα μαλλιά... Σημαντικά γεγονότα ζωής, όπως είναι η έναρξη μιας νέας σχέσης, το κλείσιμο και η έναρξη των σχολείων, οι διακοπές, τροφοδοτούν στα παιδιά, και ιδιαίτερα στα κορίτσια, αίσθημα άγχους, ανεπαρκή ικανοποίηση από την εικόνα του σώματός τους, χαμηλή αυτοεικόνα, υψηλή αυτοαμφισβήτηση και θυμικές αντιδράσεις.
Προσδοκώμενες συμπεριφορές σε αυτή τη φάση και ιδιαίτερα κατά την περίοδο του καλοκαιριού είναι η ανεξέλεγκτη χρήση των social media, η σύγκριση με άλλα κορίτσια κατά πρώτο λόγο (συμπεριφορά που υιοθετείται κυρίως από τις έφηβες) και με προβαλλόμενα πρότυπα στα social media, η ανάγκη οικειοποίησης συμπεριφορών των άλλων για να μη νιώθουν ότι ξεχωρίζουν, η έντονη αντίδραση όταν δεν υλοποιείται ένα θέλω τους και το αντίστοιχο ξέσπασμα.
Πώς θα βοηθήσουμε τους εφήβους μας
Ας μην περιμένουμε από τα παιδιά μας να χρησιμοποιούν λιγότερο τα social media, κυρίως αν είμαστε κι εμείς μόνιμα πάνω από το κινητό μας. Τα παιδιά δε θα αναπαράγουν από εμάς λόγια και συμβουλές, αλλά πράξεις και συμπεριφορές. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι το παιδί
μας, όταν μας βλέπει να έχουμε μια εμμονική συμπεριφορά με το σώμα μας ή με το ντύσιμό μας, θα αναπαράγει είτε μια αντίστοιχη συμπεριφορά είτε μια εκ διαμέτρου αντίθετη συμπεριφορά αγνο ώντας την αυτοφροντίδα.
Ο ρόλος της μητέρας
Η σχέση της μητέρας με τα έφηβα παιδιά της είναι σημαντική, καθώς ο τρόπος έκφρασής της, με λεκτική ή και εξωλεκτική επικοινωνία, σε θέματα που αφορούν την εικόνα του σώματος ή το ντύσιμο μπορεί να ενεργοποιήσει το παιδί να είναι πιο δεκτικό στο να ακούσει ή, αντίθετα, να ενεργοποιήσει την αντίδρασή του. Ένα παράδειγμα άμεσης επιρροής είναι η ενθάρρυνση της μητέρας για απώλεια κιλών της κόρης ή του γιου της, κάτι που μπορεί να μεταφραστεί σε αρνητική εικόνα και αντίληψη του σώματος, ακόμα και όταν αυτή η ενθάρρυνση έχει στόχο την υγεία των εφήβων.
Ας είμαστε εκεί
Και αν αναρωτιόμαστε ποια είναι η πιο σημαντική συμβουλή για την περίοδο της εφηβείας, αυτή είναι να είμαστε εκεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αφιερώσουμε όλο τον χρόνο μας στα παιδιά μας.
Ας αφιερώσουμε τον χρόνο που εμείς μπορούμε να διαθέσουμε, χωρίς άγχος, αυτοτιμωρία ή ενοχές. Όταν όμως είμαστε μαζί με τους εφήβους μας, ας είμαστε εκεί για να τους ακούσουμε, χωρίς να κρίνουμε, χωρίς να τους συγκρίνουμε μ’ εμάς, χωρίς να νιώθουν ότι τους κουνάμε το δάχτυλο. Ακόμα και αν αντιλαμβανόμαστε ότι μια συμπεριφορά του εφήβου μας είναι λανθασμένη, δε θα βοηθήσει κανέναν αν υψώσουμε τον τόνο της φωνής ή αν το απειλήσουμε. Όπως ακριβώς δε θα βοηθήσει το να μη βάζουμε τα όριά μας. Ας είμαστε εκεί, με την ενεργητική ακοή, προσπαθώντας να μπούμε στον κόσμο της εφηβείας.
ΑΠΟ ΤΟ SHAPE ΙΟΥΝΙΟΥ 2025
Από την Ελένη Σολταρίδου, ψυχολόγο, υποψήφια διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
