Ως μετάβαση ορίζεται η εξελικτική διαδικασία που οδηγεί από μια κατάσταση σε μια άλλη (Μπαμπινιώτη, 2012). Η μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο είναι μια από τις πιο σημαντικές μεταβάσεις που θα βιώσει ο έφηβος πριν την ενηλικίωσή του. Είναι γεγονός ότι η αλλαγή της εκπαιδευτικής βαθμίδας σε συνδυασμό με την αναπτυξιακή μεταβολή που συντελείται κατά την εφηβεία συχνά προκαλούν άγχος και αγωνία τόσο στον έφηβο, όσο και στην οικογένειά του.
Το πέρασμα από το Γυμνάσιο στο Λύκειο συνοδεύεται από αυξημένες απαιτήσεις και ταυτόχρονα την ανάγκη του εφήβου για μεγαλύτερη αυτονομία. Στη φάση αυτή ο έφηβος καλείται να ανακαλύψει τον εαυτό του μέσα σε ένα νέο πλαίσιο κοινωνικών σχέσεων και δομών. Οι μελέτες δείχνουν ότι η προσαρμογή στη νέα σχολική πραγματικότητα είναι δυνατόν να επηρεάσει την επίδοση και τη γενικότερη ψυχολογική του κατάσταση. Για το λόγο αυτό η ομαλή προσαρμογή στο Λύκειο συνιστά ουσιαστικό παράγοντα για την ακαδημαϊκή και τη μελλοντική επαγγελματική του πορεία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα το πρόγραμμα σπουδών της Α Λυκείου δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να έρθουν σε επαφή τόσο με τις ανθρωπιστικές, όσο και με τις θετικές επιστήμες. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό οι μαθητές να δώσουν βαρύτητα σε όλα τα βασικά μαθήματα (θετικά και θεωρητικά). Να μην αφήσουν κενά και να παρατηρήσουν ποια μαθήματα τους προκαλούν το ενδιαφέρον και σε ποια είναι καλοί.
Τα ενδιαφέροντα και οι ικανότητες είναι δυο από τους πιο βασικούς παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη προκειμένου οι μαθητές να κάνουν μια συνειδητή επιλογή αναφορικά με την κατεύθυνση στο Γενικό Λύκειο ή τον τομέα στο Επαγγελματικό Λύκειο που επιθυμούν να ακολουθήσουν στην επόμενη σχολική ταξη.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος της οικογένειας είναι καθοριστικός. Οι γονείς μπορούν να στηρίξουν τα παιδιά τους παρέχοντας συναισθηματική στήριξη και δημιουργώντας ένα περιβάλλον που θα ενθαρρύνει την επικοινωνία. Η ενεργητική ακρόαση και η αποδοχή των συναισθημάτων των παιδιών τους διευκολύνει την προσαρμογή τους στην νέα πραγματικότητα.
Πως οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τους εφήβους να πραγματοποιήσουν μια ομαλή μετάβαση στην νέα σχολική βαθμίδα;
- Το πέρασμα από το Γυμνάσιο στο Λύκειο μπορεί να αποτελέσει μια πολύ καλή αφορμή για συζήτηση αναφορικά με τις μεταβάσεις. Είναι απαραίτητο οι γονείς να επισημάνουν ότι οι μεταβάσεις αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής. Επίσης, να τονίσουν ότι αυτό που έχει σημασία είναι τρόπος αντιμετώπισης της αλλαγής. Όταν η αλλαγή βιώνεται ως πρόκληση και όχι ως απειλή συμβάλλει στην πρόοδο και στην εξέλιξη μας σε όλα τα επίπεδα της ζωής.
- Η συνεργασία των γονέων με το σχολείο αποτελεί μια ακόμα διάσταση της γονικής υποστήριξης. Είναι σημαντικό οι γονείς να διατηρούν τακτική επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς και τη σχολική κοινότητα, να ενημερώνονται για πιθανές δυσκολίες, ώστε να είναι σε θέση να παρέμβουν αποτελεσματικά.
- Η ενθάρρυνση της αυτονομίας του εφήβου. Η ανάθεση καθηκόντων και η αναγνώριση της προσπάθειας βοηθά τον έφηβο να αναπτύξει αυτοπεποίθηση και να αισθανθεί ικανός να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις.
- Τέλος, η σωστή διαχείριση του χρόνου είναι μια δεξιότητα ζωτικής σημασίας. Γονείς, εκπαιδευτικοί και ειδικοί μπορούν να βοηθήσουν τον έφηβο να συνειδητοποιήσει τη σημασία της σωστής διαχείρισής του, αρχικά με το παράδειγμά τους και στην συνέχεια προτείνοντάς του τεχνικές και "εργαλεία" διαχείρισης χρόνου.
Συνοψίζοντας, η μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο είναι μια πολυδιάστατη διαδικασία που απαιτεί προσαρμογή σε γνωστικό, κοινωνικό και ψυχολογικό επίπεδο. Την περίοδο αυτή οι γονείς παίζουν ουσιαστικό ρόλο. Είναι σημαντικό να βρίσκονται σε εγρήγορση, να παρατηρούν τον τρόπο που το παιδί τους διαχειρίζεται τις αλλαγές και παρεμβαίνουν, όταν κρίνεται αναγκαίο. Έτσι, θα βοηθήσουν το παιδί τους να προσαρμοστεί ομαλά στη νέα πραγματικότητα.
Τι θα έλεγε ένας σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού σε έναν μαθητή λίγο πριν ξεκινήσει τη φοίτησή του στο Λύκειο;
Οι μεταβάσεις μοιάζουν με γέφυρες που συνδέουν το παλιό και στο καινούριο.
Είναι σημαντικό να τις αντιμετωπίζεις με θετική διάθεση και να τις βλέπεις ως ευκαιρίες που θα σε βοηθήσουν να εξελιχθεί σε προσωπικό, ακαδημαϊκό και αργότερα σε επαγγελματικό επίπεδο!
Από την Αλεξάνδρα Καπαρελιώτη, Σύμβουλο Σταδιοδρομίας, Career Counselor, MA
