Στη Φινλανδία-τη χώρα με ένα από τα πιο σταθερά και πετυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο- οι γονείς εκπαιδεύονται συστηματικά στο πώς να μιλούν στα παιδιά τους μετά το σχολείο. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο: Από τον τρόπο που γίνεται η συζήτηση στο σπίτι εξαρτάται αν το παιδί θα συνδέσει το σχολείο με άγχος για τους βαθμούς ή με χαρά, με πίεση ή με περιέργεια.
Αν διαβάσει κανείς τον οδηγό "School Begins" που έχει εκδώσει η Φινλανδική Ομοσπονδία Συλλόγων Γονέων, θα βρει συγκεκριμένες συμβουλές για το πώς πρέπει οι γονείς να μιλάμε στα παιδιά για το σχολείο αλλά και τι πρέπει να ρωτάμε όταν τα παιδιά επιστρέφουν στο σπί.
Αντί να ρωτάμε "Τι βαθμό πήρες;", καλό είναι να ξεκινάμε με το "Τι έμαθες σήμερα;", "Τι σε έκανε χαρούμενο;", "Πέρασες καλά;".
Γιατί έχει τόση σημασία η πρώτη ερώτηση;
Φινλανδική έρευνα για τη συνεργασία ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια δείχνει ότι η ποιότητα της επικοινωνίας (όχι η ποσότητα) επηρεάζει βαθιά την ψυχική ευημερία και την απόδοση του παιδιού.
Τα παιδιά που νιώθουν ότι αξιολογούνται συνεχώς στο σπίτι, συνδέουν το σχολείο με πίεση. Γίνονται πιο εσωστρεφή όταν μιλούν για την καθημερινότητά τους και δυσανασχετούν περισσότερο με τις εργασίες ή τις εξετάσεις.
Αντίθετα, όταν ο γονιός ρωτά πρώτα για τα συναισθήματα, για τη χαρά ή για μια μικρή επιτυχία της ημέρας, το παιδί νιώθει ασφαλές.
Η ασφάλεια αυτή είναι ο βασικός παράγοντας που επιτρέπει την περιέργεια, τη συγκέντρωση και τη διάθεση για μελέτη.
Η πρώτη φράση του γονιού μετά το σχολείο ρυθμίζει την ψυχολογία του παιδιού πριν καν ανοίξει την τσάντα του
Η φράση που "ξενερώνει" τα παιδιά
Οι ειδικοί στη Φινλανδία επισημαίνουν πως οι ερωτήσεις τύπου "Φέρθηκες καλά;", "Έκανες λάθη;", "Τι βαθμό πήρες;", "Σου έκαναν παρατήρηση;", οδηγούν τα παιδιά στο να συνδέουν το σχολείο με τον φόβο της αξιολόγησης.
Τα παιδιά με τέτοιες ερωτήσεις μαθαίνουν να ενισχύουν την άμυνα ενώ σκοπός μας θα ήταν να ενισχυθεί η διαδικασία της μάθησης. Κι όπως γνωρίζουμε καλά, ένας εγκέφαλος που βρίσκεται σε άμυνα δεν μαθαίνει και πολλά πράγματα!
Η φράση που ανεβάζει τους βαθμούς
Σύμφωνα με τον οδηγό "School Begins", οι φράσεις που δημιουργούν θετικό κλίμα, αυξάνουν το ενδιαφέρον για το σχολείο και βελτιώνουν τη σχέση του παιδιού με τη μάθηση είναι απλές:
- "Τι έμαθες σήμερα;"
- "Τι σου άρεσε περισσότερο;"
- "Ποιο ήταν το πιο αστείο ή χαρούμενο κομμάτι της ημέρας;"
- "Ποιον βοήθησες; Ποιος σε βοήθησε;"
- "Τι θα ήθελες να κάνεις αύριο καλύτερα;"
Αυτές οι ερωτήσεις κάνουν πιο ουσιαστική την προσπάθεια που κάνει το παιδί στο σχολείο. Του δίνουν, επιπλέον, χώρο να μιλήσει και να επεξεργαστεί την ημέρα του. Όταν το παιδί νιώθει ότι το ακούνε, η αυτοπεποίθηση και η σχολική του επίδοση ανεβαίνουν φυσικά.
Πρώτα παιδί και μετά μαθητής
Το φινλανδικό σύστημα, όπως αναφέρει ο οργανισμός συνεργασίας Γονιών και μαθητών στη Φινλανδία, είναι χτισμένο πάνω σε μια θεμελιώδη αλήθεια: Το παιδί μαθαίνει καλύτερα όταν νιώθει ότι αξίζει ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι βαθμοί δεν έχουν ρόλο, αλλά έρχονται μετά. Αφού εεκπαιδευτικοί και γονείς φροντίσουμε να έχουμε μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί που του δίνει ασφάλεια και αυτοπεποίθηση.
Και η σχέση αυτή δεν αρχίζει με τη φράση. "Τι πήρες;" αλλά με το "Πώς ένιωσες;".

