Το άτμισμα εξελίσσεται στη μεγαλύτερη νέα απειλή για την υγεία των εφήβων και των νέων. Τα διεθνή στοιχεία της τελευταίας πενταετίας αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ: Οι νεαρές ηλικίες αποτελούν πλέον τον βασικό στόχο της βιομηχανίας νικοτίνης, με προϊόντα που έχουν σχεδιαστεί ώστε να φαίνονται "αθώα", εύχρηστα και ελκυστικά. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι η εξάρτηση από τη νικοτίνη έχει αλλάξει μορφή και μεταμφιέζεται σε γεύσεις, χρώματα και συσκευές που απευθύνονται ξεκάθαρα σε ανήλικους.
Η παγκόσμια έκρηξη του ατμίσματος στους εφήβους
Τα πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της ευρωπαϊκής έρευνας ESPAD καταγράφουν μια δραματική αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων στις ηλικίες 13–15 ετών:
- Περίπου 15 εκατομμύρια έφηβοι παγκοσμίως ατμίζουν, αριθμός εννέα φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο των ενηλίκων.
- 60% των μαθητών στην Ευρώπη δηλώνει ότι μπορεί να προμηθευτεί ηλεκτρονικά τσιγάρα με μεγάλη ευκολία.
- 16% τα δοκίμασε πριν τα 13, παρά τη νομοθετική απαγόρευση.
- 78% των μαθητών εκτίθεται συστηματικά σε στοχευμένες διαφημίσεις προϊόντων ατμίσματος.
- Στην Ελλάδα, πάνω από 50% των μαθητών έχει ήδη δοκιμάσει ηλεκτρονικό τσιγάρο, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το άτμισμα έχει πλέον παγιωθεί ως συνήθεια στη σχολική ηλικία. Αυτό συμβαίνει παρά το νομικό πλαίσιο που απαγορεύει την πώληση σε ανήλικους, γεγονός που δείχνει ότι τα προϊόντα εξακολουθούν να είναι ανεξέλεγκτα προσβάσιμα.
Ο εφηβικός εγκέφαλος είναι ευάλωτος
Το επιστημονικό κομμάτι της ανάλυσης είναι ξεκάθαρο:
η νικοτίνη, σε έναν εγκέφαλο που ακόμη αναπτύσσεται, έχει ισχυρές βιολογικές συνέπειες. Επηρεάζει:
- τη μνήμη
- τη συγκέντρωση
- τη λήψη αποφάσεων
- τα κυκλώματα ανταμοιβής, ενισχύοντας την πιθανότητα εξάρτησης
Πέρα από τη νικοτίνη, τα υγρά ατμίσματος περιέχουν:
- βαρέα μέταλλα
- καρβονυλικές ενώσεις
- αρωματικές ουσίες που δεν είναι ασφαλείς όταν εισπνέονται
- τοξικούς ερεθιστικούς παράγοντες
Η διεθνής βιβλιογραφία καταγράφει αυξημένο οξειδωτικό στρες, φλεγμονή στο αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα, αλλά και αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης και εγκεφαλικού ακόμη και σε νεαρά άτομα.
Όπως σημειώνουν οι ειδικοί σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ "η εξάρτηση από τη νικοτίνη σήμερα φοράει την πιο παραπλανητική της μάσκα".
Νέες ψηφιακές δικλίδες για την προστασία ανηλίκων
Την ίδια στιγμή, τα υπουργεία Υγείας, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Προστασίας του Πολίτη παρουσίασαν τρεις νέες ψηφιακές πλατφόρμες με στόχο τη θωράκιση των ανηλίκων από καπνικά προϊόντα, αλκοόλ και άτμισμα.
1. Υποχρεωτική δήλωση ιδιωτικών εκδηλώσεων με ανήλικους
Επιχειρήσεις που φιλοξενούν εκδηλώσεις με συμμετοχή ανηλίκων θα τις δηλώνουν στο gov.gr, ώστε να αποτρέπονται περιστατικά παράνομης διάθεσης αλκοόλ ή καπνικών προϊόντων.
2. Μητρώο προϊόντων καπνού και αλκοόλ
Όλοι οι χώροι πώλησης θα δηλώνουν τα προϊόντα που διαθέτουν και θα φέρουν QR κωδικό, επιτρέποντας άμεσους ελέγχους και διαφάνεια.
3. Ηλεκτρονική επαλήθευση ηλικίας
Ο πωλητής θα μπορεί να ελέγχει σε δευτερόλεπτα αν ο αγοραστής είναι ανήλικος, μέσω QR scan από το Gov.gr Wallet και KidsWallet.
Το ίδιο σύστημα θα εφαρμόζεται και στο ηλεκτρονικό εμπόριο, ακόμη και στα social media.
Οι αρχές τονίζουν ότι οι έλεγχοι έχουν ήδη αυστηροποιηθεί σημαντικά, με χιλιάδες αυτοψίες σε λίγους μήνες και δεκάδες παραβάσεις που αφορούσαν διάθεση αλκοόλ σε ανήλικους.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
1. Ανοιχτή, ήρεμη συζήτηση
Όχι φόβος και απειλές, αλλά ενημέρωση και πραγματικός διάλογος.
2. Ενδυνάμωση, όχι ενοχή
Τα παιδιά χρειάζονται αυτοπεποίθηση για να πουν "όχι", όχι ντροπή.
3. Καθαρές αξίες μέσα στο σπίτι
Σεβασμός στο σώμα, καθαρός τρόπος ζωής, ουσιαστική σύνδεση.
4. Παράδειγμα από τους μεγάλους
Η στάση των ενηλίκων μετράει περισσότερο από οποιοδήποτε μήνυμα.
5. Παρακολούθηση χωρίς ασφυξία
Ενδιαφέρον και επαγρύπνηση, όχι έλεγχος και καχυποψία.
