Αν "χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί", τότε χρειάζεται σίγουρα ένα ολόκληρο σύστημα για να καλυφθούν οι διατροφικές του ανάγκες. Η υγεία και η διατροφή ενός παιδιού δεν είναι αποκλειστική ευθύνη της οικογένειας. Σημαντικό ρόλο παίζουν οι πολιτικές αποφάσεις, τα εκπαιδευτικά και υγειονομικά συστήματα, οι υπηρεσίες κοινωνικής στήριξης, οι τοπικές κοινότητες και ένα πλήθος άλλων παραγόντων.
Κι αυτό δεν το θυμηθήκαμε επειδή μας συμφέρει, το λέμε γιατί το διαπίστωσαν οι ίδιοι οι επιστήμονες ψάχνοντας να ανακαλύψουν γιατί η ιατρική έρευνα εστιάζει μόνο στα λάθη των γοινών.
Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο στο The Conversation παρουσιάζεται η έρευνα που έκαναν οι ερευνήτριες Jennifer Black (Πανεπιστήμιο British Columbia) και Georgia Middleton (Πανεπιστήμιο Flinders), όπου αναλύουν πώς οι μελέτες για τη διατροφή των παιδιών συχνά αναπαράγουν παρωχημένες υποθέσεις: Αντί να εστιάζουν στις κοινωνικές δομές και στους πόρους που χρειάζονται οι οικογένειες, επικεντρώνονται στο τι "δεν κάνουν καλά" οι γονείς.
Τι ανακάλυψαν οι ερευνήτριες
Μελετώντας πλήθος ακαδημαϊκών άρθρων για τη διατροφή παιδιών σχολικής ηλικίας, οι ερευνήτριες παρατήρησαν ότι:
- Οι 3 στις 4 μελέτες κατέληξαν να τονίζουν αποκλειστικά πώς οι γονείς αυξάνουν τον κίνδυνο προβλημάτων διατροφής, διαταραγμένων συνηθειών ή υπερβολικού βάρους στα παιδιά.
- Συχνά, οι ίδιοι οι ερευνητές υποδήλωναν πως οι γονείς "δεν κάνουν αρκετά" ή "κάνουν υπερβολικά πολλά" — χωρίς να εξετάζουν τους εξωτερικούς παράγοντες.
- Οι επιπτώσεις των γονεϊκών επιλογών μελετώνται ως "επικίνδυνες", ακόμη και σε περιπτώσεις όπου τα ερευνητικά δεδομένα το επιβεβαιώνουν ελάχιστα.
- Αυτό που σπανίζει εντυπωσιακά; Η αναγνώριση της θετικής πλευράς της γονεϊκής φροντίδας: των παραδόσεων, των οικογενειακών σχέσεων, των εμπειριών γύρω από το τραπέζι που χτίζουν δεσμούς και ψυχική ανθεκτικότητα.
Η έννοια του "food care"
Μπροστά σε αυτή την ασυμμετρία, οι ερευνήτριες εισήγαγαν τον όρο "food care" (διατροφική φροντίδα), μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει όλα όσα συνθέτουν τη διαδικασία φροντίδας με φαγητό, από τη συναισθηματική εμπλοκή και τον χρόνο που απαιτείται, μέχρι τους κοινωνικούς πόρους και τις πολιτικές που τη στηρίζουν.
Γιατί πώς γίνεται να μελετάμε τη διατροφή των παιδιών χωρίς να αγγίζουμε:
- το κόστος και την προσβασιμότητα υγιεινών τροφίμων,
- τις υποδομές του σπιτιού,
- τα ωράρια εργασίας των γονιών,
- την ύπαρξη (ή μη) σχολικών γευμάτων,
- την υποστήριξη από τοπικές κοινότητες και θεσμούς;
Πώς μπορεί να αλλάξει αυτό σύμφωνα με τις ερευνήτριες
Οι μελέτες πρέπει να επεκταθούν ώστε να μετρήσουν και τα κοινωνικά και πολιτικά συμφραζόμενα που καθορίζουν το "τι τρώει ένα παιδί". Να αναγνωρίσουν τις προϋπάρχουσες υποθέσεις τους σχετικά με τη γονεϊκότητα, το φύλο, την "ιδανική οικογενειακή στιγμή στο τραπέζι" και τις κοινωνικές προσδοκίες.
Τα οφέλη της φροντίδας (και όχι μόνο οι κίνδυνοι) πρέπει να αναδεικνύονται περισσότερο. Όπως είχε η ψυχολόγος Paula Caplan "Το να κατηγορείς τους γονείς και ιδιαίτερα τις μητέρες ήταν πάντα εύκολο. Το δύσκολο είναι να δεις το ευρύτερο πλαίσιο".
Η φροντίδα του παιδιού χρειάζεται αγάπη, χρόνο, γνώση και υποστήριξη κι από την κοινωνία. Ας το θυμόμαστε την επόμενη φορά που οι ειδικοί μάς πουν ότι "οι γονείς δεν κάνουν αρκετά".
