Οι γονείς αγχωνόμαστε για το ύψος των παιδιών μας κυρίως γιατί έχει να κάνει με την ανάπτυξη. Πότε όμως πρέπει να μοιραστούμε τις ανησυχίες μας με τον παιδίατρο;
Σύμφωνα με τους ειδικούς παιδιάτρους και ενδοκρινολόγους οι καταστάσεις που πρέπει να μας οδηγήσουν στον παιδίατρο ώστε αυτός με τη σειρά του να μας παραπέμψει σε παιδοενδοκρινολόγο είναι:
-Στο σχολείο είναι το πιο κοντό ανάμεσα στους συμμαθητές του ιδίου φύλου
-Το βάρος του παιδιού αυξάνεται με πιο γρήγορους ρυθμούς σε σχέση με το ύψος του.
-Δεν έχει αλλάξει το ύψος του παιδιού σας σε δύο διαδοχικές μετρήσεις μέσα σε χρονικό διάστημα 6 μηνών.
-Το παιδί μεταξύ 2 έως 10 ετών ψηλώνει λιγότερο από 4-5 cm το χρόνο.
- Το παιδί αναπτύσσεται φυσιολογικά αλλά ξαφνικά μειώνεται ο ρυθμός ανάπτυξής του.
Σύμφωνα με άρθρο της παιδοενδοκρινολόγου Βάγιας Τζιαφέρη: "Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι ένα παιδί που ψηλώνει κάτω από 5 εκατοστά το χρόνο, είναι το πιο κοντό στην τάξη, δεν αλλάζει τακτικά νούμερα σε ρούχα, δεν μπορεί να ακολουθήσει τους φίλους του στο παιχνίδι λόγω του ύψους του ή το ίδιο παραπονιέται για το ανάστημά του χρειάζεται να αξιολογηθεί από παιδίατρο ακόμη κι αν δεν παρακολουθείται πλέον συστηματικά. Δυστυχώς παρατηρείται συχνά το φαινόμενο ότι με την ολοκλήρωση των εμβολιασμών σταματάνε και οι επισκέψεις στον παιδίατρο με συνέπεια πολλές φορές προβλήματα ύψους να διαπιστώνονται καθυστερημένα. Είναι πολύ βασικό να γίνεται εκτίμηση της ανάπτυξης των παιδιών ανά εξάμηνο".
Τι θεωρείται κοντό ανάστημα και ποια τα αίτια;
Όπως αναφέρει η ειδικός: "Ιατρικά το κοντό ανάστημα ορίζεται όταν το ύψος είναι κάτω από την τρίτη εκατοστιαία θέση στην καμπύλη του ύψους ή ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης είναι χαμηλός ή το ύψος είναι κάτω από τη δέκατη εκατοστιαία θέση και κάτω από το ύψος-στόχος όπως προσδιορίζεται από το ανάστημα των γονιών του.
Το χαμηλό ανάστημα στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε λόγους γενετικούς/επιγενετικούς που ακόμη δεν γνωρίζουμε (ιδιοπαθές).
Επίσης μπορεί να σχετίζεται με χαμηλό ύψος των γονιών (οικογενές) ή με παθολογικές αιτίες. Αυτές περιλαμβάνουν ορμονικές διαταραχές όπως η ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης, ο υποθυρεοειδισμός, η καθυστέρηση της εφηβείας αλλά και χρόνια νοσήματα όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η κοιλιοκάκη, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια κ.α., ή γενετικά σύνδρομα όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Turner. Μπορεί επίσης το χαμηλό ανάστημα να σχετίζεται με χαμηλό βάρος γέννησης ή σκελετικές διαταραχές (δυσπλασίες) όπως η αχονδροπλασία.
Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η ελλιπής διατροφή, το χρόνιο στρες, η κακοποίηση κάθε μορφής επηρεάζουν αρνητικά το ύψος καθώς και φάρμακα όπως η κορτιζόνη".
Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνει το παιδί;
"Η διερεύνηση ξεκινά από το ιστορικό και τη λεπτομερή κλινική εξέταση όπως και τις ακριβείς μετρήσεις του ύψους του παιδιού και των γονιών του. Το ιστορικό μπορεί να δώσει ενδείξεις για συστηματικά νοσήματα. Για παράδειγμα η έλλειψη της αυξητικής ορμόνης και η συγγενής υπολειτουργία της υπόφυσης συχνά σχετίζονται με υπογλυκαιμία ή και ίκτερο στη νεογνική ηλικία. Αυξημένες εντερικές κενώσεις μπορεί να είναι σημείο δυσαπορρόφησης ή φλεγμονής στο έντερο.
Στην κλινική εξέταση δίνεται σημασία αν υπάρχει ασυμμετρία, ή δυσαναλογία καθώς και αν υπάρχουν άλλα διακριτά σημεία σε πρόσωπο και σώμα που μπορεί να αποκαλύψουν μια γενετική διάγνωση.
Οι καμπύλες ανάπτυξης σε ύψος και σε βάρος και ο υπολογισμός του ετήσιου ρυθμού αύξησης είναι τα πιο σημαντικά διαγνωστικά εργαλεία και ακολουθούν οι αιματολογικές/βιοχημικές εξετάσεις και η ακτινογραφία του αριστερού άκρου χεριού για την εκτίμηση της οστικής ηλικίας.
Δεν απαιτούνται πάντα αιματολογικές/βιοχημικές εξετάσεις και ακτινογραφία αλλά αν η καμπύλη ανάπτυξης και η κλινική εκτίμηση δημιουργήσουν υποψία για παθολογικό ανάστημα τότε προχωράμε σε εξετάσεις πρώτου επιπέδου. Αυτές αφορούν εξετάσεις γενικού ελέγχου όπως η γενική αίματος, οι ηλεκτρολύτες, η νεφρική λειτουργία, ηπατική λειτουργία, φερριτίνη και πιο ειδικές όπως εξέταση για την κοιλιοκάκη, δείκτες φλεγμονής, θυρεοειδικές ορμόνες, και μέτρηση άλλων ορμονικών δεικτών όπως ο insulin-like growth factor 1 (IGF-1 ή αλλιώς σωματομεδίνη C) και άλλων ορμονών της υπόφυσης. Ο IGF-1 είναι ένας έμμεσος δείκτης της έκκρισης και δράσης της αυξητικής ορμόνης.
Η ακτινογραφία του αριστερού άκρου χεριού χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της σκελετικής ωρίμανσης. Τα παιδιά μεγαλώνουν καθ´ύψος από τα μαλακό τμήματα στις άκρη των οστών τα οποία σταδιακά ωριμάζουν και οστεοποιούνται με την επίδραση των ορμονών και άλλων παραγόντων οπότε με την ολοκλήρωση της εφηβείας ολοκληρώνεται και η ανάπτυξη του ύψους. Η "καθυστερημένη" οστική ηλικία μπορεί να οφείλεται σε ορμονικά ή μη ορμονικά αιτία. Ο υποθυρεοειδισμός, η ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης και η καθυστέρηση της εφηβείας είναι κάποιες από τις ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με καθυστερημένη οστική ηλικία", αναφέρει η παιδοενδοκρινολόγος.
