Oι φυσικές επιστήμες μπήκαν στο νηπιαγωγείο μέσα από το παιχνίδι

Πώς μπορεί ένα παιδί νηπιαγωγείου να καταλάβει τη βαρύτητα ή τη δύναμη της τριβής;

Οι ερευνητές του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, μέσα από το ερευνητικό έργο "PlayProofS", δοκίμασαν κάτι ριζικά διαφορετικό: να φέρουν τις φυσικές επιστήμες στον κόσμο των παιδιών — όχι το αντίθετο.

Σε έξι νηπιαγωγεία, 200 παιδιά πειραματίστηκαν, ανακάλυψαν και έπαιξαν με επιστημονικές έννοιες που αναδύθηκαν μέσα από κλασικά παιδικά βιβλία. Οι νηπιαγωγοί, εκπαιδευμένοι ειδικά για το πρόγραμμα, οδήγησαν τα παιδιά στη δημιουργία τρισδιάστατων "επιστημονικών παιχνιδιών” από ανακυκλώσιμα υλικά.

"Δεν θέλαμε να κάνουμε μια μικρογραφία εργαστηρίου φυσικής", εξήγησε η επ. καθηγήτρια Γλυκερία Φραγκιαδάκη. "Θέλαμε να φέρουμε τις επιστήμες μέσα στο παιχνίδι, εκεί όπου τα παιδιά ζουν και μαθαίνουν πραγματικά".

Το παιχνίδι έγινε εργαλείο μάθησης, έρευνας και δημιουργίας. Μέσα από ιστορίες και φανταστικούς κόσμους, τα παιδιά πειραματίστηκαν, ερμήνευσαν δεδομένα και έφτιαξαν τα δικά τους μοντέλα για φαινόμενα όπως η έλξη και η βαρύτητα.

Τα παιδιά δημιούργησαν τα δικά τους παιχνίδια

Τα παιδιά δεν ακολούθησαν προκατασκευασμένα STEM κιτ. Έγιναν οι ίδιοι δημιουργοί των δικών τους επιστημονικών παιχνιδιών. Αυτή η διαδικασία ενίσχυσε την κριτική σκέψη, τη συνεργασία και τη δεξιότητα μοντελοποίησης, δηλαδή την ικανότητα να αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός φαινομένου και να τα αναπαριστούν.

Η συλλογική αυτή εμπειρία μετέτρεψε τη μάθηση σε πράξη, τη γνώση σε προσωπική ανακάλυψη.

Η φαντασία ως επιστημονική δύναμη

Η φαντασία δεν ήταν απλώς συνοδός του παιχνιδιού· ήταν ο κινητήρας της.Μέσα από πολυτροπική μάθηση, λόγο, εικόνα, κίνηση, χειρονομία, τα παιδιά ανέπτυξαν τρόπους να επικοινωνούν επιστημονικές ιδέες και να τις συνδέουν με την καθημερινότητα.

"Η φυσική έγινε κομμάτι του παιχνιδιού τους, όχι ξεχωριστή δραστηριότητα", σημείωσε η κ. Φραγκιαδάκη.

Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν μίλησαν για μια ανατροπή στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών.
Η έμφαση μετακινήθηκε από τη μετάδοση γνώσης στην κοινότητα και τη συλλογικότητα. Η μάθηση έγινε διαδικασία ανακάλυψης, και το παιχνίδι αναγνωρίστηκε ως ισότιμο εργαλείο επιστημονικής σκέψης.

Έρευνα με ευρωπαϊκή υπογραφή

Το πρόγραμμα PlayProofS ("Διασφαλίζοντας τον παιγνιώδη χαρακτήρα των Φυσικών Επιστημών") υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. "Χρηματοδότηση της Βασικής Έρευνας”, του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας "Ελλάδα 2.0”, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η επιστήμη μπορεί να ξεκινήσει από ένα παραμύθι, μια κατασκευή με κουτιά και καπάκια, ή ένα παιδί που ρωτά "γιατί;". Το PlayProofS απέδειξε πως όταν η εκπαίδευση "παίζει”, τα παιδιά μαθαίνουν στα αλήθεια.