Μαρία, ποιο είναι το αγαπημένο βιβλίο της κόρης σου;
Η Χλόη όμως ήθελε πάρα πολύ να
κάνει φίλους. Είχε τόση αγάπη να δώσει.
Σκέφτηκε πολύ τι θα μπορούσε να κάνει για
να κερδίσει τη φιλία τους...
Η Κατερίνα, η κόρη της Μαρίας Ηλιάκη, ξεχώρισε ένα βιβλίο που μιλάει για την αυθεντικότητα, την ανάγκη για αποδοχή και τα όρια της προσφοράς στους άλλους.
Στη παιδική λογοτεχνία, ολοένα και περισσότερα βιβλία στρέφονται γύρω από έννοιες όπως η αυθεντικότητα, η ανάγκη για αποδοχή και τα όρια της προσφοράς προς τους άλλους. Πρόκειται για ιστορίες που δεν περιορίζονται στη διδαχή "να είσαι καλός", αλλά εμβαθύνουν στις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στο "μοιράζομαι" και στο "χάνω τον εαυτό μου", ανάμεσα στην επιθυμία να ανήκω και στο δικαίωμα να παραμένω ο εαυτός μου. Μέσα από αλληγορίες, σύμβολα και φαινομενικά απλές αφηγήσεις, αυτά τα βιβλία λειτουργούν ως καθρέφτες συναισθημάτων και εμπειριών για τους μικρούς αναγνώστες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο της Κατρίνας Τσάνταλη "Τα Χρώματα της Χλόης", ένα παραμύθι που χρησιμοποιεί τον κόσμο των ζώων και τα χρώματα για να μιλήσει για την αυτογνωσία και τη κοινωνική δυναμική. Η Χλόη, μια πολύχρωμη αρουρίνα που ζει στο Μυστικό Λαγούμι κάτω από τους δρόμους και τα σπίτια, ενσαρκώνει το παιδί –και τον ενήλικα– που μαθαίνει να "κόβει κομμάτια" του εαυτού του για να γίνει αποδεκτός. Καθώς χαρίζει τα χρώματά της στους άλλους, η ιστορία θέτει το καίριο ερώτημα: Μέχρι ποιο σημείο η προσφορά είναι πράξη αγάπης και από πού και μετά γίνεται αυτοακύρωση;
Αυτά τα βιβλία προσφέρουν μηνύματα στα παιδιά χωρίς να χάνουν τη λογοτεχνική και συναισθηματική τους δύναμη. Δεν λειτουργούν μόνο ως αναγνώσματα, αλλά και ως εργαλεία για την ενδυνάμωση των παιδιών και στη διαμόρφωση υγιών σχέσεων. Μέσα από την τέχνη και την αφήγηση, τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα όριά τους, να εκφράζονται και να αντιλαμβάνονται ότι η διαφορετικότητα δεν είναι μειονέκτημα αλλά πηγή δύναμης. Υπενθυμίζουν, με ήπιο αλλά ουσιαστικό τρόπο, ότι το πιο πολύτιμο δώρο δεν είναι αυτό που χαρίζουμε στους άλλους εις βάρος μας, αλλά η φροντίδα και η προστασία του αληθινού μας εαυτού.
Η επιλογή παιδικών βιβλίων που αγγίζουν έννοιες όπως η αυθεντικότητα, η αποδοχή και τα προσωπικά όρια απαιτεί συνειδητότητα και προσοχή. Δεν πρόκειται απλώς για "όμορφες ιστορίες", αλλά για αφηγήσεις που μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους με τους άλλους.
Πώς διαλέγουμε βιβλία που μιλούν για την αυθεντικότητα και την αποδοχή
1. Προτιμήστε βιβλία που χρησιμοποιούν αλληγορία, εικόνες και χαρακτήρες αντί να έχουν ένα άμεσο ηθικολογικό λόγο. Όταν το μήνυμα δεν "επιβάλλεται", το παιδί έχει χώρο να σκεφτεί, να ταυτιστεί και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα.
2. Ένα καλό βιβλίο δεν παρουσιάζει τα συναισθήματα ως απλά ή μονοδιάστατα. Η λύπη, η μοναξιά, η ανάγκη για αποδοχή και η χαρά της αυτοαποδοχής συνυπάρχουν. Αυτή η πολυφωνία βοηθά το παιδί να καταλάβει ότι τα "δύσκολα" συναισθήματα είναι φυσιολογικά.
3. Ιστορίες που δείχνουν ότι "αν δίνεις συνεχώς, όλα λύνονται" μπορεί άθελά τους να ενισχύσουν μοτίβα αυτοθυσίας. Αναζητήστε βιβλία που ξεκαθαρίζουν τη διαφορά ανάμεσα στο μοίρασμα και στην απώλεια του εαυτού.
4. Ιδανικά, το βιβλίο δεν κλείνει το θέμα με ένα απόλυτο συμπέρασμα, αλλά γεννά ερωτήματα. "Εσύ τι θα έκανες;", "Πώς ένιωσε ο ήρωας;", "Πότε είναι σωστό να λες όχι;". Έτσι, η ανάγνωση γίνεται αφορμή διαλόγου και όχι μονόλογος.
5. Ένα ποιοτικό παιδικό βιβλίο μπορεί να είναι απλό χωρίς να είναι απλοϊκό. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται περισσότερα απ’ όσα συχνά νομίζουμε, αρκεί η γλώσσα και η εικόνα να είναι προσαρμοσμένες στο αναπτυξιακό τους στάδιο.
6. Βιβλία που μπορούν να "ανοίξουν" σε παιχνίδι ρόλων, ζωγραφική,και δραστηριότητες, βοηθούν τα παιδιά να επεξεργαστούν τα νοήματα με το συναίσθημα, όχι μόνο με τον λόγο.
7. Ένα ουσιαστικό παιδικό βιβλίο συχνά συγκινεί και τον γονέα. Αυτό δεν είναι μειονέκτημα, είναι ένδειξη βάθους. Όταν ο ενήλικας αναγνωρίζει κομμάτια του εαυτού του στην ιστορία, μπορεί να σταθεί πιο ανοιχτά και ειλικρινά δίπλα στο παιδί.

