Η ανάλυση του περιστατικού
Τέτοιες καταστάσεις είναι μπερδεμένες για τους γονείς και πολλοί θα είχαν βρει δημιουργικούς τρόπους να σταματούν τα νευρικά ξεσπάσματα: Θα μπορούσαν να είχαν γυρίσει το ίδιο βράδυ, να είχαν μείνει σε ένα μοτέλ και να επέστρεφαν την επομένη. Να πρότειναν μια ωραία λιχουδιά επιστρέφοντας στο σπίτι. Να αγόραζαν ένα καινούριο παιχνίδι. Η πρόθεση πίσω απ' αυτές τις λύσεις είναι να σταματήσουμε το ξέσπασμα τον παιδιού ώστε να γλιτώσουμε όλη αυτή τη δυσάρεστη ιστορία.
Λέμε στον εαυτό μας ότι το παιδί πληγώθηκε, πως είμαστε ένοχοι και ότι το παιδί δεν μπορεί να αντέξει την απογοήτευση. Ωστόσο, αυτό που έγινε δεν αλλάζει. Οι γονείς δεν είναι ένοχοι αλλά αθώοι γιατί έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν και το παιδί δεν είναι πληγωμένο, εκτός αν το διδάξουμε πως είναι.
Τέτοιες λύσεις, πάντως, δεν θα ικανοποιούσαν τις ανάγκες της Σίλα ούτε τα συναισθήματά της. Το μεγαλύτερο μέρος της οργής της δεν προερχόταν από την επίσκεψη που έχασε, αλλά από την περιφρόνηση του δικαιώματός της να αποφασίζει μόνη για τον εαυτό της.
Καμιά επίσκεψη, κανένα παγωτό και καμιά παιδική χαρά δεν θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν την αξιοπρέπειά της. Από την άλλη, η μητέρα της άκουσε με προσοχή, παραδέχτηκε την πραγματικότητα και κατανόησε την οργή που εξέφρασε ελεύθερα το παιδί, βοηθώντας το έτσι να ξεπεράσει τα έντονα συναισθήματά του και να σκεφτεί μελλοντικές λύσεις.
Η Σίλα, τεσσάρων μόλις ετών, δεν χρειάζεται καν να διερευνήσει τις σκέψεις της για να συνειδητοποιήσει ότι πηγή της οργής της ήταν η επιθυμία του αδύνατου. Το δράμα εξαφανίστηκε όταν το άφησαν απλώς να ξεθυμάνει. Χωρίς το δράμα γι' αυτό που έχασε, η Σίλα μπορεί τώρα να προσδοκά την επόμενη βδομάδα.
Αφουγκραστείτε τα νευρικά ξεσπάσματα του παιδιού σας, αναγνωρίστε τι έγινε, αλλά μην το «σώζετε» και μην το περισπάτε από τα συναισθήματά του. Πρέπει να μάθει πως δεν υπάρχει λόγος να πανικοβάλλεται και να βρίσκει γρήγορα παρηγοριά για να σταματήσει τον πόνο όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Πρέπει να δει τον εαυτό του ως συναισθηματικώς ικανό να έχει έντονα αισθήματα και να αντιμετωπίζει απογοητεύσεις, ήττες ή άλλα τραύματα.
Όπως με το κλάμα, μερικοί γονείς μπορεί να θεωρήσουν τα νευρικά ξεσπάσματα ως απόλυτη αυτοθεραπεία και να αρνηθούν στο παιδί τις ανάγκες και την αυτονομία του. Αντί να εκτιμούν τις επιλογές του, μπορεί να πουν, «Άφησέ το να χτυπιέται, του κάνει καλό».
Σεβαστείτε την ανάγκη του παιδιού να οργίζεται, αλλά μην την προκαλείτε. Είναι θαυμάσιο να αντικαθιστάτε μια σπασμένη μπανάνα αν υπάρχει άλλη, ή να του προσφέρετε ένα υγιεινό γλυκό, χωρίς συγκρούσεις. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να φανεί καλός, γενναιόδωρος και να δείχνει σεβασμό.
Άλλο να είσαστε καλοί και άλλο να «υποκύπτετε»
Ενας πατέρας μού είπε, «Μα, αν υποκύψω, δεν θα με σέβεται». Άλλο να είσαστε καλοί και άλλο να «υποκύπτετε». Η ανάγκη του γονιού για «σεβασμό» είναι άλλη μια από τις σκέψεις που χρειάζονται διερεύνηση σε βάθος. Όταν ωριμάζουμε, δεν χρειαζόμαστε πια αυτά που θα πρέπει να μας δώσει κάποιος άλλος. Σεβαστείτε τον εαυτό σας και τους άλλους και θα γίνετε ο δάσκαλος του σεβασμού.
Η αυθεντική αίσθηση του σεβασμού αναπτύσσεται στο σπίτι μέσα από την εμπειρία της αγάπης και της καλοσύνης, όχι με την άσκηση ελέγχου. Πολλές φορές μπερδεύουμε την υποταγή με τον σεβασμό. Ωστόσο, η υποταγή δεν είναι σεβασμός, αλλά κάτι που οδηγεί πάλι στην αναστολή της έκφρασης. Ο φόβος γονιού μήπως τον εκμεταλλευτεί το παιδί είναι συνήθως απόσταγμα ενός προσωπικού, παλιού πόνου. Δεν έχει καμιά σχέση με το παιδί και σας παρεμποδίζει να το αγαπάτε και να το σέβεστε. Παιδί που το ακούνε, και που η ζωή τον κυλάει ανεμπόδιστα χωρίς την άσκηση ελέγχου των ενηλίκων δεν έχει κανένα λόγο να εκμεταλλεύεται τους γονείς του. Νιώθει γι' αυτούς αγάπη και θα είναι σίγουρο ότι τους έχει στο πλευρό του.
Όταν τα παιδιά νιώθουν ανήμπορα και χρησιμοποιούν τα νευρικά ξεσπάσμά τους ως εργαλεία προκειμένου να πετύχουν κάτι, σας ζητούν να πάρετε τα ηνία. Χρειάζονται ελευθερία και αυτονομία, δεν θέλουν όμως να πιστεύουν ότι μπορούν να τρομάζουν τους γονείς τους εκφράζοντας τα συναισθήματά τους.
Δεν έχουν τα εφόδια να χειριστούν αυτή τη δύναμη - συνεπώς, όταν διαπιστώνουν πως οι γονείς τους τρομοκρατούνται με τα κλάματα ή τις φωνές τους, νιώθουν χαμένα και χρειάζονται καθοδήγηση. Το παιδί θέλει τους γονείς του καθοδηγητές, στους οποίους να μπορεί να βασίζεται, άτομα στα οποία να ανοίγει την καρδιά του. Με άλλα λόγια, το παιδί βασίζεται στη δύναμή σας να απορροφάτε τα συναισθήματά του χωρίς να συντρίβεστε.
Η φόρμουλα Α.Π.Α.Κ.Ε
Δείτε τη συνέχεια στην επόμενη σελίδα
Η φόρμουλα Α.Π.Α.Κ.Ε
Για να αποφύγετε τη χρήση των νευρικών ξεσπασμάτων ως εργαλείων για να κάνει το παιδί ό,τι θέλει, πρέπει να αλλάξετε τις συνθήκες που προκαλούν την οργή του παιδιού:
1) Πάψτε να ασκείτε έλεγχο. Επιτρέψτε στο παιδί σας να κατευθύνει τη ζωή του ήρεμα και αυτόνομα. 2) Οταν το παιδί είναι αναστατωμένο για κάτι που δεν αλλάζει, κατανοήστε τα συναισθήματά του, χωρίς να δίνετε στην έκφραση των συναισθημάτων τη δυνατότητα να αλλάζει την πραγματικότητα. Όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν απογοητεύσεις και αποτυχίες, βασίζονται στην καθοδήγηση των γονιών τους. Η αιωρούμενη ερώτηση είναι συνήθως: «Με αγαπάει αρκετά ο μπαμπάς μου ώστε να αφουγκραστεί την οργή μου, ή θα με εγκαταλείψει στα έντονα αισθήματά μου και θα προσπαθήσει να με σταματήσει;» Ουσιαστικά, τα παιδιά θέλουν να νιώθουν ασφαλή να «παραφρονήσουν», ξέροντας πως έχετε τη δύναμη να τους προσφέρετε μια τρυφερή αγκαλιά.Αν αντιδράτε στα νευρικά ξεσπάσματα τον παιδιού με πανικό, μαθαίνει όχι μόνο να τα χρησιμοποιεί ως εργαλείο, αλλά επίσης να φοβάται τα συναισθήματα και να τα παίρνει πολύ στα σοβαρά. Ίσως φοβάται να νιώσει τα δικά του συναισθήματα επειδή βλέπει πως ούτε εσείς μπορείτε να τα διαχειριστείτε: «Φαίνεται ότι τα συναισθήματα είναι κάτι φοβερό. Πρέπει να τα αποφεύγω». Όλη αυτή η δραματική αντίδραση στα συναισθήματα, τους δίνει υπερβολική σημασία και τα κάνει τρομακτικά και πανίσχυρα.
Αντιθέτως, όταν κατανοείτε τα συναισθήματα με ήρεμο πνεύμα, χωρίς να τα δραματοποιείτε, το παιδί θα τα βιώσει με αυτοπεποίθηση. Τα συναισθήματα υπάρχουν για να τα βιώνουμε ώστε να μπορούμε, μετά, να ξεφεύγουμε από την επιρροή τους. Η αντίσταση και η άρνηση προκαλούν το πραγματικό άγχος.
Η επανόρθωση και ο περισπασμός δεν βοηθούν το παιδί να ξεπεράσει τα συναισθήματά του. Αν αισθάνεται την ανάγκη για ένα θεραπευτικό νευρικό ξέσπασμα, δεν θα ικανοποιηθεί παίρνοντας αυτό που ζήτησε. Θα σκεφτεί άλλες αιτίες να εξαγριωθεί, ή θα ζητήσει το αδύνατον.
Ακόμα κι αν αντιμετωπιστεί επιτυχώς μια εκδήλωση μανίας, το παιδί θα επαναλάβει το ξέσπασμα με τους δικούς του έξυπνους τρόπους, συνήθως μέσα στην ίδια ημέρα. Όταν λέμε «Ό,τι και να του δώσω, συνεχίζει να έχει νευρικά ξεσπάσματα», περιγράφουμε συνήθως ένα παιδί που νιώθει την ανάγκη να εκφράσει έντονα συναισθήματα. Κάνοντας ακροβατικά για να του δώσουμε οτιδήποτε θέλει, ουσιαστικά σαμποτάρουμε τον πραγματικό του σκοπό κι αυτό μάς εμποδίζει να μάθουμε την αιτία που κρύβεται κάτω από την απελπισία του. Χρησιμοποιήστε τη φόρμουλα Α.Π.Α.Κ.Ε. και οι ανικανοποίητες ανάγκες θα εμφανιστούν καθαρά:
Α. Αποστασιοποιηθείτε και διερευνήστε την εσωτερική σας φωνή που λέει να σταματήσετε το ξέσπασμα τον παιδιού. Αφουγκραστείτε σιωπηλά τον δικό σας εσωτερικό διάλογο. Αν μπορέσετε να το ξεπεράσετε, προχωρήστε. Αν όχι, διερευνήστε τη σπουδαιότητά του. Αν σκεφτείτε, «Το παιδί μου πρέπει να πάψει να είναι έξαλλο», ή «Δεν μπορεί να διαχειριστεί τόση απόγνωση», αναρωτηθείτε αν είστε σίγουροι γι' αυτό.
'Υστερα, φανταστείτε τον εαυτό σας με το παιδί, αλλά χωρίς αυτή τη σκέψη. Προσέξτε ότι η αγωνιώδης σκέψη που κάνετε για το παιδί αντιπροσωπεύει πολύ περισσότερο εσάς. Βιώνετε ένα εσωτερικό ξέσπασμα για το ξέσπασμα τον παιδιού σας. Στο μεταξύ, το παιδί θέλει την προσοχή και την ήρεμη καθοδήγησή σας.
Α. (Αποστασιοποιηθείτε) Μόλις εξασφαλίσετε κάποια διαύγεια μέσα σας, Π. (Προσέξτε) στρέψτε την Προσοχή σας στο παιδί. Α. Ακούστε την οργή του. Κ. Κατανοήστε τα συναισθήματά του. Ε. Ενθαρρύνετέ το να απελευθερώσει τα συναισθήματά του και να λύσει το πρόβλημά του. Όταν ακούτε το παιδί σας προσεκτικά, θα διατηρήσετε το δέσιμο μαζί του, θα χαλαρώσετε και θα μπορέσετε να διακρίνετε την πραγματική του ανάγκη, όπως έκαναν οι γονείς της Σίλα στο προηγούμενο παράδειγμα.Αν η μητέρα της Σίλα δεν την είχε ακούσει προσεκτικά, μπορεί να επηρεαζόταν από τις τύψεις της και να γύριζε στο νοσοκομείο, ή να αποζημίωνε τη Σiλα με άλλο τρόπο. Αντιθέτως, εκείνη αφουγκράστηκε τη Σίλα και συνειδητοποίησε την ανάγκη της να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων και να ρυθμίζει τις επιλογές της.
Για να προσέξουμε το παιδί χωρίς το δράμα να θολώνει το βλέμμα μας, πρέπει να μάθουμε να ακούμε με ενσυναίσθηση πέρα από τα απλά λόγια. Το "ήθελα να επισκεφτώ τον θείο μου" μπορεί να φαίνεται η σημαντικότερη ανάγκη, αλλά αυτό που πλήγωσε βαθύτερα το παιδί ήταν το γεγονός ότι δεν ερωτήθηκε και δεν συμμετείχε στη λήψη απόφασης. Τα περισσότερα νευρικά ξεσπάσματα αντικατοπτρίζουν την ανάγκη ελευθερίας και αυτονομίας.
Η Σίλα μπόρεσε να αποδεχτεί την απώλεια της επίσκεψης εκείνη την ημέρα, όταν οι γονείς της άκουσαν την ανάγκη της για αυτονομία και συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Εμπιστευτείτε το παιδί σας και σεβαστείτε την ανάγκη του να κλάψει, χωρίς να τη συγχέετε με το κλάμα για μια άλλη ανάγκη.
Πηγή: Naomi Aldort "Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τον εαυτό μας" (Απόσπασμα)
