Η εμφάνιση μίας ομφαλοκήλης μετά από εγκυμοσύνη δεν είναι λόγος πανικού, είναι όμως ένας καλός λόγος να ενημερωθείτε σωστά. Μετά τον τοκετό, το σώμα επιστρέφει σταδιακά στη νέα του κατάσταση: οι ορμόνες πέφτουν, η κοιλιά μετά τη γέννα "μαζεύει" οι ιστοί ανακτούν τον τόνο τους. Παράλληλα, η ενδοκοιλιακή πίεση που αυξήθηκε στην κύηση και η φυσιολογική χαλάρωση του συνδετικού ιστού μπορεί να αφήσουν έναν πιο "ανοιχτό" ομφαλικό δακτύλιο. Αν από εκεί προβάλλει λίπος ή τμήμα εντέρου, σχηματίζεται η ομφαλοκήλη. Κάποιες φορές εμφανίζεται ήδη στη διάρκεια της κύησης, άλλες φορές γίνεται αισθητή τους πρώτους μήνες μετά τον τοκετό και σε αρκετές γυναίκες υποχωρεί μόνη της με τον χρόνο. Πάμε λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε τι είναι, πότε ανησυχούμε και πώς αντιμετωπίζεται.
Τι ακριβώς είναι η ομφαλοκήλη και γιατί αφορά συχνά τις εγκύους;
Η ομφαλοκήλη είναι μια μορφή κήλης του κοιλιακού τοιχώματος που εντοπίζεται στον ομφαλό ή γύρω από αυτόν. Δεν είναι "εξόγκωμα από δέρμα", αλλά μια μικρή πύλη μέσα από την οποία εξωθείται ιστός της κοιλιάς λόγω αυξημένης πίεσης και χαλάρωσης των υποστηρικτικών δομών. Στις εγκύους, η σταδιακή αύξηση του μεγέθους της μήτρας ανασηκώνει και διατείνει τα κοιλιακά τοιχώματα, ενώ οι ορμονικές μεταβολές μαλακώνουν τους συνδετικούς ιστούς. Έτσι, ο ομφαλικός δακτύλιος μπορεί να διαταθεί και να επιτρέψει την προβολή ενός "μαλακού φουσκώματος". Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα περιστατικά εμφανίζονται στο δεύτερο τρίμηνο, όταν η ενδοκοιλιακή πίεση αρχίζει να αυξάνεται πιο έντονα.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την πιθανότητα να εμφανιστεί ομφαλοκήλη στην κύηση;
Παρότι μια ομφαλοκήλη μπορεί να παρουσιαστεί σε κάθε εγκυμοσύνη, μερικές γυναίκες έχουν σαφώς υψηλότερη πιθανότητα: ιστορικό ομφαλοκήλης στο παρελθόν, πολλαπλές κυήσεις, δίδυμη ή πολύδυμη κύηση, μεγάλη αύξηση βάρους μέσα στην εγκυμοσύνη, αυξημένος δείκτης μάζας σώματος πριν από τη σύλληψη, χρόνια αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης (π.χ. χρόνιος βήχας, δυσκοιλιότητα ή συχνή άρση βαρών), αλλά και το κάπνισμα που επηρεάζει την ποιότητα των ιστών. Η κληρονομικότητα παίζει επίσης ρόλο: σε οικογένειες με "χαλαρούς" συνδετικούς ιστούς οι κήλες είναι γενικά συχνότερες. Όλα αυτά εξηγούν γιατί βλέπουμε αρκετά περιστατικά ομφαλοκήλης κατά την εγκυμοσύνη, αλλά και γιατί σε κάποιες γυναίκες η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη επιμένει αντί να υποχωρήσει.
Τυπικά σημάδια ομφαλοκήλης και πότε ανησυχούμε
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ομφαλοκήλη στην κύηση δεν πονά. Το συνηθέστερο εύρημα είναι ένα μαλακό, στρογγυλό εξόγκωμα στον ομφαλό που μπορεί να μικραίνει όταν ξαπλώνετε και να μεγαλώνει όταν βήχετε, φτερνίζεστε, γελάτε δυνατά ή σηκώνετε κάτι βαρύτερο. Μπορεί να συνυπάρχει μια αίσθηση βάρους, τάσης ή ήπιας ευαισθησίας στην περιοχή, ιδιαίτερα όσο προχωράει η εγκυμοσύνη και αυξάνεται η πίεση. Σπανιότερα, ιδίως αν "εγκλωβιστεί" ιστός μέσα στην κήλη, μπορεί να παρουσιαστεί έντονος πόνος, ερυθρότητα, αίσθηση θερμότητας, αδυναμία να ανατάξετε το εξόγκωμα ή συνοδά συμπτώματα από το γαστρεντερικό. Αυτά αποτελούν λόγους άμεσης ιατρικής εκτίμησης.
Επηρεάζει τον τρόπο που θα γεννήσω;
Στις μικρές, ασυμπτωματικές ομφαλοκήλες, πολλές γυναίκες γεννούν φυσιολογικά χωρίς κανένα πρόβλημα. Όταν η κήλη είναι μεγάλη, ενοχλητική ή υπάρχει ιστορικό προηγούμενης καισαρικής, ο μαιευτήρας και ο χειρουργός αξιολογούν συνολικά την ασφάλεια και μπορεί να προτείνουν καισαρική τομή. Το κριτήριο δεν είναι "μία ομφαλοκήλη ίσον καισαρική", αλλά το μέγεθος, τα συμπτώματα και το συνολικό προφίλ της εγκύου.
Χρειάζεται θεραπεία κατά την εγκυμοσύνη ή περιμένουμε;
Στις περισσότερες περιπτώσεις επιλέγεται αναμονή και προσεκτική παρακολούθηση. Η ομφαλοκήλη κατά κανόνα δεν επηρεάζει την ανάπτυξη του εμβρύου και συχνά βελτιώνεται μετά τον τοκετό καθώς μειώνεται η ενδοκοιλιακή πίεση και οι ιστοί ανακτούν σταδιακά τον τόνο τους. Χειρουργική αντιμετώπιση στη διάρκεια της κύησης προτείνεται μόνο όταν υπάρχουν σοβαροί λόγοι: περίσφιξη, έντονος επίμονος πόνος ή ταχεία αύξηση του μεγέθους που επηρεάζει ουσιαστικά την καθημερινότητα. Αν χρειαστεί επέμβαση, το δεύτερο τρίμηνο θεωρείται γενικά το πιο "ήρεμο" παράθυρο, και τα πρωτόκολλα αναισθησίας και χειρουργικής φροντίδας προσαρμόζονται ώστε να προστατεύεται απολύτως το έμβρυο. Τα αποτελέσματα σε αυτές τις σπάνιες, αλλά απαραίτητες, περιπτώσεις είναι συνήθως πολύ καλά.
Πότε η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη περνά και πότε χρειάζεται χειρουργείο
Η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη συχνά υποχωρεί σε μερικούς μήνες, όσο το βάρος επανέρχεται, τα υγρά του σώματος ισορροπούν και ο ορμονικός καταρράκτης της κύησης σταθεροποιείται. Ένα ρεαλιστικό ορόσημο είναι 3-6 μήνες μετά τη γέννα: αν μέχρι τότε η κήλη επιμένει, μεγαλώνει ή ενοχλεί, η χειρουργική αποκατάσταση αποτελεί τη λύση με την καλύτερη πρόγνωση. Πριν ληφθεί απόφαση, συζητείται πάντα η πιθανότητα επόμενης εγκυμοσύνης, γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις συμφέρει να συνδυαστεί ο οικογενειακός προγραμματισμός με τον σωστό χρόνο της επέμβασης.
Πώς επιλέγω ιατρό;
Η σωστή αντιμετώπιση δεν είναι "one size fits all". Κάθε γυναίκα έχει διαφορετικό ιστορικό, μέγεθος κήλης, προτεραιότητες και επιθυμίες. Γι’ αυτό αξίζει να αναζητήσετε ποιος είναι ο καλύτερος χειρουργός για ομφαλοκήλη για τη δική σας περίπτωση: κάποιος με αποδεδειγμένη εμπειρία στις κήλες κοιλιακού τοιχώματος, εξοικείωση με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές (λαπαροσκοπική, ενδοσκοπική eTEP, ρομποτική τεχνική), σαφή επικοινωνία για τα υπέρ/κατά κάθε επιλογής και ομάδα που θα σας στηρίξει στην προετοιμασία και στην ανάρρωση.
Πώς διορθώνεται; Οι σύγχρονες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές
Η αποκατάσταση της ομφαλοκήλης είναι χειρουργική επέμβαση ρουτίνας με πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Σήμερα εφαρμόζονται τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας που επιτρέπουν μικρές τομές, λιγότερο πόνο και ταχεία επιστροφή της μητέρας στις δραστηριότητές της και στη φροντίδα του μωρού της. Ανάλογα με το μέγεθος της κήλης, την ποιότητα των ιστών και το ιστορικό, ο χειρουργός μπορεί να προτείνει λαπαροσκοπική επέμβαση, εκτεταμένη ενδοσκοπική αποκατάσταση τύπου eTEP ή ρομποτική χειρουργική επέμβαση. Συνήθως χρησιμοποιούνται σύγχρονα πλέγματα βιοσυμβατά –συχνά μερικώς απορροφήσιμα– ώστε να ενισχυθεί το κοιλιακό τοίχωμα και να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Η νοσηλεία είναι σύντομη και σε πολλές περιπτώσεις η ασθενής επιστρέφει σπίτι την ίδια ημέρα, με εξατομικευμένες οδηγίες για σταδιακή επάνοδο στις δραστηριότητες και την άσκηση.
Συχνές ερωτήσεις για την ομφαλοκήλη κατά τη διάρκεια ή μετά από εγκυμοσύνη
1.Θα φύγει μόνη της η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη;
Μικρές, ασυμπτωματικές κήλες συχνά μειώνονται μέσα στους πρώτους μήνες μετά τον τοκετό, καθώς η ενδοκοιλιακή πίεση πέφτει και οι ιστοί "σφίγγουν". Αν όμως η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη παραμένει, μεγαλώνει ή πονά, μετά τον 1 χρόνο συνήθως προτείνεται χειρουργική αποκατάσταση.
2.Επηρεάζει τον τρόπο τοκετού;
Όχι απαραίτητα. Οι μικρές, ήπιες κήλες επιτρέπουν φυσιολογικό τοκετό. Μεγάλες ή συμπτωματικές κήλες, ή ιστορικό πολλαπλών καισαρικών, μπορεί να οδηγήσουν σε σύσταση για καισαρική, κατόπιν συνεννόησης μαιευτήρα–χειρουργού.
3.Πότε χρειάζεται χειρουργείο;
Όταν υπάρχει έντονος ή επίμονος πόνος, ταχεία αύξηση μεγέθους, σημεία φλεγμονής ή περίσφιξη (εγκλωβισμός ιστού). Εκτός επειγόντων, ο συνηθισμένος χρόνος για αποκατάσταση μιας ομφαλοκήλης μετά από εγκυμοσύνη είναι περίπου στους 6 μήνες μετά τη γέννα.
4.Μπορώ να θηλάζω αν χρειαστεί επέμβαση;
Ναι. Ο θηλασμός δεν αντενδείκνυται· απλώς γίνεται κατάλληλος προγραμματισμός αναισθησίας και αναλγησίας, ώστε τα φάρμακα να είναι συμβατά με τον θηλασμό.
5.Τι γίνεται με την άσκηση;
Μετά τη λοχεία ξεκινήστε ήπια δραστηριότητα, αποφεύγοντας ό,τι αυξάνει απότομα την ενδοκοιλιακή πίεση (βαριά βάρη, έντονα ροκανίσματα). Η ενδυνάμωση κορμού και πυελικού εδάφους βοηθά, αλλά δεν "κλείνει" την κήλη.
6.Θα επηρεάσει μια επόμενη εγκυμοσύνη;
Μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο υποτροπής. Συζητήστε με τον χειρουργό αν σχεδιάζετε άμεσα νέα κύηση· σε κάποιες περιπτώσεις συμφέρει να προηγηθεί ή να καθυστερήσει η αποκατάσταση, ανάλογα με το μέγεθος και τα συμπτώματα.
7.Είναι επικίνδυνη;
Οι περισσότερες ομφαλοκήλες είναι ήπιες. Επικίνδυνες γίνονται όταν "σφηνώσει" λίπος ή έντερο (περίσφιξη). Ζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια αν εμφανιστεί έντονος πόνος, σκληρό και μη ανατάξιμο εξόγκωμα, ερυθρότητα ή πυρετός.
8.Πόσο διαρκεί η ανάρρωση;
Συνήθως επιστρέφετε σπίτι την ίδια ή την επόμενη μέρα. Ελαφριές δραστηριότητες επιτρέπονται σε λίγες ημέρες, ενώ η προοδευτική αύξηση της άσκησης γίνεται σε 2–6 εβδομάδες, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.
Η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη είναι συχνό και συνήθως ακίνδυνο φαινόμενο που αντικατοπτρίζει τις μεγάλες και φυσιολογικές αλλαγές του σώματος στη διάρκεια της μητρότητας. Στις περισσότερες γυναίκες αρκεί παρακολούθηση και χρόνος. Σε όσες όμως επιμένει ή προκαλεί ενόχληση, οι σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές προσφέρουν ασφαλή και αποτελεσματική αποκατάσταση, με ταχεία επιστροφή στην καθημερινότητα και –κυρίως– στην αγκαλιά του μωρού. Αν υποψιάζεστε ότι έχετε κήλη ή αν το εξόγκωμα αλλάζει, μη διστάσετε να ζητήσετε εκτίμηση από γενικό χειρουργό με εμπειρία στις κήλες. Ένας έμπειρος γενικός χειρουργός μπορεί να αξιολογήσει την κατάσταση εγκαίρως και να σας καθοδηγήσει σωστά ώστε να συνεχίσετε απερίσπαστες τη ζωή σας.
Ο Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους χειρουργούς στη Ρομποτική και Λαπαροενδοσκοπική Χειρουργική Κηλών στην Ελλάδα. Ειδικεύεται στη λαπαροσκοπική και ρομποτική αποκατάσταση κηλών, συνδυάζοντας ελάχιστη επεμβατικότητα με ταχεία ανάρρωση. Με πολυετή εμπειρία και τεκμηριωμένη χειρουργική αριστεία, εφαρμόζει πρωτοποριακές, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, που εξασφαλίζουν άριστο λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα με ταχεία επαναφορά του ασθενούς στην καθημερινότητά του.
