Τι λείπει από το παιχνίδι των παιδιών μας σήμερα;

Σε μια εποχή που το παιχνίδι θεωρείται αυτονόητο, τα δεδομένα αποδεικνύουν το αντίθετο. Σύμφωνα με νέα έρευνα του αμερικάνικου νοσοκομείου C.S. Mott Children’s Hospital, ο τρόπος που παίζουν τα παιδιά επηρεάζεται ολοένα και περισσότερο από δύο παράγοντες: Τον φόβο των γονιών και την εξάρτηση από τις οθόνες.

Κι ενώ η απασχόληση με τις οθόνες είναι πολύ κατανοητή από όλους τους γονείς, ο φόβος τους που εμποδίζει τα παιδιά να παίξουν ελεύθερα δεν είναι τόσο. Σκέψου μια μαμά σε μια παιδική χαρά: Το παιδί της ανεβαίνει σε μια ψηλή τσουλήθρα κι εκείνη κάθεται έτοιμη να το συγκρατήσει. Το βλέμμα της δεν έχει μόνο ενθουσιασμό για το παιχνίδι αλλά και φόβο. Η εικόνα αυτή αποτυπώνει τη σύγκρουση που βιώνουν οι περισσότεροι γονείς: Τη λαχτάρα να αφήσουν το παιδί να εξερευνήσει και τον φόβο μήπως πληγωθεί.

Το σύγχρονο παιχνίδι

Η έρευνα ζήτησε από γονείς παιδιών 1 έως 5 ετών να περιγράψουν πώς παίζουν τα παιδιά τους. Το 88% απάντησε ότι τα παιδιά τους ασχολούνται καθημερινά με σωματικά παιχνίδια, τρέξιμο, άλματα, σκαρφάλωμα.

Μόλις το 68% παίζουν παιχνίδια φαντασίας και 54% ασχολούνται με παιχνίδια αντικειμένων, όπως παζλ ή τουβλάκια, δραστηριότητες που ενισχύουν τη φαντασία, τη συγκέντρωση και την επίλυση προβλημάτων.

1 στα 10 παιδιά παίζει εκτός σπιτιού μόλις μία φορά την εβδομάδα ή και λιγότερο, ενώ 4 στους 10 γονείς νιώθουν άγχος όταν το παιδί τους ανεβαίνει "πολύ ψηλά" ή απομακρύνεται.

Οι οθόνες και ο φόβος περιορίζουν την ελευθερία

Η πλειοψηφία των γονιών προσχολικής ηλικίας (78%) και σχεδόν οι μισοί γονείς νηπίων (47%) παραδέχονται ότι αφήνουν τα παιδιά τους να παίζουν παιχνίδια σε κινητά ή tablets.

Οι περισσότεροι το κάνουν "για λίγο" στο αυτοκίνητο, κατά τη διάρκεια δουλειών ή όταν χρειάζονται ένα διάλειμμα. Όμως, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η ψηφιακή απασχόληση δεν μπορεί να αντικαταστήσει το αυθόρμητο, ανεξάρτητο παιχνίδι, ιδίως σε εξωτερικό χώρο.

Το παιχνίδι είναι εργαλείο μάθησης: Μαθαίνει στο παιδί ποιο είναι, τι μπορεί να κάνει, πώς να διαχειρίζεται αποτυχίες και να χτίζει αυτοπεποίθηση. Όπως σημειώνει η έκθεση του Mott Hospital: "Για ένα μικρό παιδί, το να τρέχει, να χτίζει έναν πύργο ή να παριστάνει ότι ψήνει μια τούρτα είναι διασκέδαση, αλλά για τον εγκέφαλό του, είναι εκπαίδευση".

Το "ριψοκίνδυνο παιχνίδι” είναι απαραίτητο για την αυτοπεποίθηση

Το "ριψοκίνδυνο παιχνίδι" όπως το σκαρφάλωμα ή η εξερεύνηση νέων χώρων είναι ουσιαστικά εκπαίδευση στην ανεξαρτησία και την ανθεκτικότητα. Το 51% των γονιών συμφωνεί ότι είναι υγιές τα παιδιά να παίρνουν ρίσκα όταν παίζουν, καθώς έχουν παρατηρήσει πως τα παιδιά τους παίζουν πιο ανεξάρτητα και σίγουρα για τον εαυτό τους.

Αντίθετα, 48% των γονιών δηλώνουν ότι δεν αφήνουν το παιδί από το χέρι τους σε καμία νέα πρόκληση, ενώ 41% παραδέχονται ότι αγχώνονται όταν απομακρύνεται.

Το να θέλει ένας γονιός να προστατεύσει το παιδί του είναι λογικό, όμως σύμφωνα με τους ερευνητέ, η υπερπροστασία εμποδίζει την ανάπτυξη της αυτονομίας. Η λύση; Να είσαι παρών, αλλά όχι παρεμβατικός. Διαθέσιμος όταν σε χρειάζεται, χωρίς να σπεύδεις να προλάβεις κάθε πτώση.

Το παιχνίδι στη φύση είναι το καλύτερο σχολείο

Το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους παραμένει η πιο δυνατή "τάξη" για τα παιδιά, βελτιώνει τη φυσική κατάσταση, ενισχύει την όραση και καλλιεργεί την περιβαλλοντική συνείδηση.

Κι όμως, 1 στους 10 γονείς δηλώνει ότι το παιδί του παίζει εκτός σπιτιού μόλις μία φορά την εβδομάδα.

Ακόμη και λίγα λεπτά υπαίθριου παιχνιδιού, μαζεύοντας φύλλα, παίζοντας με άμμο ή ισορροπώντας σε ένα πεζοδρόμιο, ανοίγουν δρόμους στη δημιουργικότητα και την αυτοέκφραση.

"Το παιχνίδι μπορεί να συμβεί παντού, με ή χωρίς παιχνίδια, μόνο του παιδιού ή με άλλους. Αυτό που έχει σημασία είναι να προέρχεται από το ίδιο το παιδί όχι να του υπαγορεύεται", επισημαίνει η έρευνα. 

Μαθαίνοντας να αφήνουμε το χέρι των παιδιών μας

Αν έχεις πει "πρόσεχε" τρεις φορές μέσα σε ένα λεπτό, τότε είσαι ένας γονιός όπως οι περισσότεροι. Το να μεγαλώνεις παιδιά σήμερα σημαίνει να ισορροπείς ανάμεσα στον φόβο και στην εμπιστοσύνη. Όμως, όπως υπογραμμίζει η έρευνα, το να αφήνεις λίγο χώρο στο παιδί σου να δοκιμάσει, να αποτύχει και να ξανασηκωθεί, είναι ίσως το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να του κάνεις.

Κάθε φορά που κάνεις ένα βήμα πίσω, του μαθαίνεις ότι μπορεί να βασιστεί στον εαυτό του.