Μια «επανάσταση περισσότερου πρωινού ύπνου» έχει ήδη ξεκινήσει κι όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία έχει τα καλύτερα αποτελέσματα για την παραγωγικότητα και την υγεία παιδιών και ενηλίκων. Παιδιά, έφηβοι αλλά και ενήλικοι βιώνουν καθημερινά ένα μαρτύριο έλλειψης ύπνου. Σύμφωνα με τους αρμοδίους η ανεπάρκεια ύπνου έχει μετατραπεί σε επιδημία. Ο μέσος έφηβος κοιμάται τουλάχιστον 2-3 ώρες λιγότερες το 24ωρο σε σύγκριση με τις (8-10) συνιστώμενες για την ηλικία του. Όσο για το ξυπνητήρι, μάλλον αποτελεί τον μεγαλύτερο «βασανιστή» της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι ολοένα και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα ετοιμάζουν μια νέα, ειρηνική «επανάσταση του ύπνου».
Ούτε λίγο ούτε πολύ, μελέτες που έρχονται κι απ'τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προτείνουν το σχολικό κουδούνι να χτυπά αργότερα. Τόσο στο Δημοτικό όσο και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Την ίδια στιγμή επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το ίδιο ακριβώς πρέπει να συμβεί και σε ό,τι αφορά τον «πανεπιστημιακό κώδωνα» αλλά και την έναρξη του ωραρίου εργασίας για τους ενηλίκους. Όπου υιοθετήθηκαν τέτοιου είδους ελαστικότερα ωράρια τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά σ'ό,τι αφορούσε τις σχολικές, τις ακαδημαϊκές αλλά και τις εργασιακές επιδόσεις.
Ο Δρ. Πολ Κέλι, ερευνητής στο Τμήμα για τον Ύπνο, τους Κιρκαδικούς Ρυθμούς και τη Νευροεπιστήμη της Μνήμης στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Βρετανίας λέει:
- Οι ανάγκες για ύπνο αλλάζουν σημαντικά με βάση την ηλικία.Τα πώς και τα πότε του ύπνου, όμως, αποτελούν πέρα και πάνω απ'όλα «προσωπική υπόθεση».
Υπάρχει κι ο χρονότυπος του κάθε ανθρώπου. Το αν είναι πρωινός ή βραδινός τύπος κι αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Οι άνθρωποι διαφέρουν σε κάθε ηλικία, αλλά διαφέρουν και με βάση την ηλικία τους.Πρόταση ύπνου και παραγωγικότητας
Τι προτείνει λοιπόν ο ειδικός; Έναρξη των σχολικών μαθημάτων το νωρίτερο στις 9 για τα παιδιά του Δημοτικού σχολείου, το νωρίτερο στις 10 με 11 για τους εφήβους και ακόμη και μετά τις 12 το μεσημέρι για τους φοιτητές. Όταν μάλιστα τον πληροφορούμε ότι τα σχολεία στη χώρα μας ξεκινούν στις 8.10-8.15 π.μ. κατά μέσο όρο απαντά ότι:
Αυτό το πρόγραμμα, αν και μπορεί, ως έναν βαθμό, να'ναι ανεκτό για τα μικρά παιδιά, είναι μαρτύριο για τους εφήβους. Σε σχολείο, για παράδειγμα, που ξεκινά τα τελευταία δύο χρόνια τα μαθήματα στις 10.00 π.μ. εμφανίστηκε αύξηση του ποσοστού επιτυχίας των μαθητών στις εθνικές εξετάσεις κατά 18%. Την ίδια στιγμή - και αυτό είναι το πιο σημαντικό - κατεγράφη μείωση των απουσιών των μαθητών εξαιτίας ασθένειας κατά 30%. Διάβασε τη συνέχεια στην επόμενη σελίδαΔεν χρειάζεται τρομερή μαθηματική σκέψη για να εννοήσουμε ότι τη σήμερον ημέρα ένας έφηβος φορτωμένος με εκατομμύρια δραστηριότητες και μαθήματα που γυρνά αργά στο σπίτι και κοιμάται σίγουρα μετά τα μεσάνυχτα (σε αυτό συντελεί και το γεγονός ότι στην εφηβεία ο εγκέφαλος παράγει την καθοριστική για τον ύπνο ορμόνη μελατονίνη πιο αργά τη νύχτα, με αποτέλεσμα η νύστα να μην εμφανίζεται πριν τις 23.00 με 24.00 ενώ ο εγκέφαλος παραμένει σε... sleep mode έως τις 08.00) δεν προλαβαίνει να κοιμηθεί τις 8-10 ώρες που του χρειάζονται. Διότι πολύ απλά πολύ νωρίτερα από τις οκτώ ώρες πρέπει να βρίσκεται ήδη στο σχολείο...
Πώς η έλλειψη ύπνου προκαλεί «χάος» στον οργανισμό
Ακόμη και μια νύχτα χωρίς επαρκή ύπνο είναι αρκετή για ν'αρχίσει να επικρατεί «θολούρα» στον εγκέφαλο και «κατάρρευση» στη φυσική μας κατάσταση. Συγκεκριμένα, ερευνητικά στοιχεία έχουν δείξει ότι λιγότερες απ'τις συνιστώμενες 7-8 ώρες νυχτερινού ύπνου (έστω και για μία φορά) επιδρούν αρνητικά στην κίνησή μας, αλλά και στην προσοχή μας, αντίστοιχα με συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα της τάξεως του 0,10%. Ουσιαστικώς δηλαδή, αν δεν έχετε κοιμηθεί καλά μια νύχτα, τα επίπεδα απόκρισης του οργανισμού σας σε διαφορετικά ερεθίσματα είναι συγκρίσιμα μ'εκείνα ενός ανθρώπου που έχει... πιει ποτά.
Φανταστείτε, λοιπόν, τώρα τι συμβαίνει όταν η έλλειψη ύπνου γίνει χρόνια. Οι επιπτώσεις είναι πολλές σε πλήθος συστημάτων κι αυτό είναι επόμενο, αφού ο ύπνος είναι «φάρμακο» για τον οργανισμό. Είναι οι ώρες «επούλωσης» του σώματος κι αποκατάστασης της χημικής ισορροπίας του. Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι νευρώνες δημιουργούν νέα «μονοπάτια» ώστε ν'αρχειοθετούνται σωστά οι αναμνήσεις.
Όταν, λοιπόν, υπάρχει έλλειψη ύπνου, ο εγκέφαλος «εξουθενώνεται». Αποτέλεσμα: Να κάνει... εκπτώσεις στο πώς θα φέρει εις πέρας τα πολλαπλά καθήκοντά του.
Έτσι εμφανίζονται προβλήματα στη συγκέντρωση και στη μάθηση. Παράλληλα εμφανίζεται μείωση του συντονισμού των κινήσεων. Κι αυτό γιατί τα σήματα που στέλνει το σώμα στον εγκέφαλο μπορεί να καθυστερούν να περάσουν από επεξεργασία λόγω... εγκεφαλικής εξάντλησης. Αποτέλεσμα: Αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Και βέβαια, μπορεί, συχνά, να οδηγήσει σε ψυχικές νόσους σαν την κατάθλιψη. Κι αυτό γιατί η έλλειψη ύπνου δεν επιτρέπει να λάβει σωστά χώρα η διαδικασία έκλυσης χημικών του εγκεφάλου, όπως η σεροτονίνη.
Δεν είναι η πρώτη φορά που μελέτη συνδέει με κατάθλιψη και άγχος στους εφήβους την πρώιμη έναρξη της σχολικής ημέρας. Είναι, όμως, η πρώτη φορά που ερευνητικά στοιχεία μαρτυρούν ότι ακόμη και αν οι έφηβοι κοιμούνται επαρκώς (κάτι πάντως που σε γενικό πλαίσιο αποτελεί μάλλον... όνειρο θερινής νυκτός) και μόνο η έναρξη του σχολείου τόσο νωρίς το πρωί τούς προκαλεί μεγάλο στρες. Η μελέτη διεξήχθη σε μαθητές ηλικίας 14 ως 17 ετών από πολλά σχολεία των ΗΠΑ.
Όπως ανέφεραν οι ερευνητές:
- Η έναρξη της σχολικής ημέρας νωρίς, έρχεται σ'ευθεία αντίθεση με το κιρκαδικό ρολόι των εφήβων. Το οποίο ρολόι, σ'αυτή τη φάση της ζωής τους, καθυστερεί κατά 2-3 ώρες σε σύγκριση με τις άλλες ηλικιακές ομάδες.Οι έφηβοι πολεμούν την ίδια τη βιολογία για να προφτάσουν να είναι στην ώρα τους στο σχολείο».
Κωνσταντίνος Βακουφτσής, απόσπασμαΠηγές: https://www.theguardian.com/science/2015/sep/08/start-school-later-11am-students-sleep -https://theconversation.com/sleepy-teenage-brains-need-school-to-start-later-in-the-morning-82484 -http://www.startschoollater.net/uploads/9/7/9/6/9796500/aasm_position_statement_on_delaying_school_start_times.pdf -http://www.tovima.gr/science/article/?aid=910650
