Στην αρχή το παιδί σού μιλάει και λιώνεις. Μουρμουράει "σ'αγαπώ" και "μαμά" και εσύ το σφίγγεις στην αγκαλιά σου. Μετά χαμογελάς από περηφάνια. Λέει τις πρώτες προτάσεις, λέει λέξεις δύσκολες κι ας τις λέει λανθασμένα. Και μετά αρχίζει η κουβέντα. Κάθεστε στο κρεβάτι πριν τον ύπνο και σου λέει πώς πέρασε στο σχολείο, τι είπε η δασκάλα και το παιδάκι από τη δίπλα τάξη. Σου λέει αστεία, σου λέει πράγματα και μετά συνειδητοποιεί ότι μάλλον δεν έπρεπε να το πει. Αλλά σε εμπιστεύεται και θέλει να στα πει όλα.
Μια μέρα το "πως τα πέρασες σήμερα" γίνεται "καλά". Το "έλα να κουβεντιάσουμε" γίνεται "άσε με τώρα" και το "γιατί είσαι στεναχωρημένος/η" είναι σχεδόν πάντα "δεν θα καταλάβεις".
Εσένα σε ποια ηλικία σταμάτησαν τα παιδιά σου να σου λένε τα πάντα;
Η ηλικία ή η εμπιστοσύνη παίζουν σημαντικότερο ρόλο;
Συμβαίνει σε όλα τα παιδιά -αναπτυξιακά- σε κάποια ηλικία ή συμβαίνει σε κάποια παιδιά ανάλογα με τη σύνδεση που μοιράζονται με τους γονείς τους;
Η επιστήμη λέει ότι τα παιδιά ήδη από την ηλικία των 6 ετών μπορούν να αντιληφθούν ότι όταν λένε κάτι -ένα μυστικό ή κάτι που δεν πρέπει- αυτό μπορεί να επηρεάσει τη σχέση τους με ένα φίλο τους ή τον γονιό τους.
Αυτό σημαίνει ότι σταδιακά αντιλαμβάνονται πώς και τι επιλέγουν να πουν στους άλλους. Και αυτά τα δύο εξαρτώνται σχεδόν πάντα από την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη που νιώθουν μέσα σε μια σχέση.
Γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά τους ακόμα και στις μικρές τάξεις του δημοτικού δεν τους μιλούν για τη μέρα τους. Επιλέγουν να μην πουν ότι τους φώναξε η δασκάλα ή τσακώθηκαν με ένα συμμαθητής τους. Άλλοι βιώνουν αυτή την αλλαγή στις αρχές της εφηβείας, όταν τα παιδιά προσκολλούνται περισσότερο στους φίλους τους και μοιράζονται μαζί τους τις σκέψεις τους και τις ανησυχίες τους.
Σε μια έρευνα του 2014 (Gordon, S. D., Lyon, T. D., & Lee, K.) με σκοπό να κατανοήσουν οι επιστήμονες γιατί και πότε τα παιδιά αρχίζουν να κρατούν μυστικά για λογαριασμό των γονιών τους και πώς αυτό συνδέεται με την εμπιστοσύνη που έχουν προς τον γονέα, την ικανότητα κατανόησης του νου των άλλων, τον έλεγχο παρορμήσεων και την αυτορρύθμιση, αυτό που συμπέραναν ήταν πως:
- Η ικανότητα να κρατά ένα παιδί μυστικό αυξάνεται με την ηλικία. Τα παιδιά γύρω στα 7–8 αρχίζουν να κατανοούν πότε ένα μυστικό σχετίζεται με κοινωνική εμπιστοσύνη.
- Η εμπιστοσύνη προς τον γονιό παίζει κρίσιμο ρόλο. Όσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη νιώθει το παιδί προς τον γονιό, τόσο πιο πιθανό είναι να κρατήσει το μυστικό του. Αν η σχέση χαρακτηρίζεται από φόβο ή αυστηρή διόρθωση, το παιδί είναι πιο πιθανό να αποκαλύψει ή να αποκρύψει πράγματα από άμυνα, όχι από εμπιστοσύνη.
- Τα παιδιά που μπορούν να "σκεφτούν τι σκέφτεται ο άλλος" είναι πιο ικανά να κατανοήσουν το κοινωνικό βάρος ενός μυστικού.
- Οι εκτελεστικές λειτουργίες (αυτορρύθμιση, αναστολή παρορμήσεων) βοηθούν τα παιδιά να μην αποκαλύψουν αυθόρμητα ένα μυστικό, άρα σχετίζονται με ωριμότερη κοινωνική συμπεριφορά.
Τα παιδιά που νιώθουν ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αποδοχή από τους γονείς τους, μοιράζονται περισσότερα όχι από υποχρέωση, αλλά επειδή αισθάνονται ότι δεν θα κριθούν.
Πότε σταμάτησε το παιδί σου να σου λέει τα πάντα;
Η απάντηση είναι απλή: Την μέρα που σταμάτησε να σου έχει εμπιστοσύνη.
Οι γονείς νομίζουν ότι τα παιδιά λένε ψέματα επειδή είναι κακά, αλλά στην πραγματικότητα το κάνουν επειδή έπαψαν να νιώθουν ασφαλή με την ειλικρίνεια τους. Ένας γονιός που θέλει το παιδί του να του λέει τα πάντα, θα πρέπει να αντιδρά σε ό,τι ακούει σαν να θέλει να το ακούσει, να το κατανοήσει, να βοηθήσει. Όχι να επικρίνει.
Σύμφωνα με έρευνα, η κριτική από τους γονείς- ειδικά από τη μητέρα- όταν γίνεται με τρόπο που προκαλεί έντονα συναισθήματα (φόβο, ντροπή, ανασφάλεια), το παιδί
- έχει δυσκολότερη ρύθμιση της συναισθηματικής του αντίδρασης
- αποφεύγει ή "κλείνει" κοινωνικά / γνωστικά
Οι γονείς που κριτικάρουν τα παιδιά με αυτά που λένε, με τον τόνο της φωνής τους και πολύ συχνά, χάνουν την εμπιστοσύνη των παιδιών τους. Αντίθετα, όταν η προσέγγιση είναι ψύχραιμη και υποστηρικτική και χωρίς ύφος ελέγχου- τότε τα παιδιά είναι πιο δεκτικά σε συζητήσεις.
