Από την Ελένη Σολταρίδου, ψυχολόγο, υποψήφια διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Σε ένα γυμνάσιο στις Συκιές Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του διαλείμματος τα παιδιά σχημάτισαν κύκλο για να μη φαίνεται ότι κάνουν διαγωνισμό. Στόχος του διαγωνισμού ήταν να βρεθεί ο νικητής, αυτός που θα κρατήσει την αναπνοή του περισσότερο.
Τα πράγματα όμως δεν κύλησαν όπως πιθανώς περίμεναν, καθώς μια μαθήτρια που συμμετείχε δεν αισθάνθηκε καλά και έχασε τις αισθήσεις της. Και πριν από αυτή την κοπέλα ένα δεκατριάχρονο αγόρι από τη Ρόδο συμμετείχε στο Superman Challenge, τρία παιδιά σκαρφάλωσαν στην πίσω πλευρά ενός λεωφορείου χωρίς να τους αντιληφθεί ο οδηγός, ενώ το λεωφορείο βρισκόταν εν κινήσει. Και νομίζω ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε πως αυτά είναι μόνο ελάχιστα από τα challenges που τυχαίνει να μαθαίνουμε.
Δοκιμάζοντας τα όριά τους
Ένα challenge για τα παιδιά είναι ένα μέσο που θα χρησιμοποιήσουν για να πουν στους υπόλοιπους ότι το έκαναν, ότι το δοκίμασαν, ότι τα κατάφεραν. Άλλες φορές το κάνουν online για να τους βλέπουν γνωστοί και άγνωστοι στο Διαδίκτυο και να αποκτήσουν φήμη και απήχηση, άλλες φορές στο σχολείο, μπροστά σε συμμαθητές τους, για να αποδείξουν την αξία τους και να δείξουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν, άλλοτε στο σπίτι γιατί ντρέπονται ή γιατί θέλουν να πειραματιστούν. Μια πρόκληση, ένα στοίχημα. Όποιος το κάνει πιο γρήγορα, όποιος το κάνει πρώτος, όποιος το ανεβάσει πρώτος.
Οτιδήποτε ανήκει στα άκρα ή είναι καινούριο και άγνωστο ανήκει μέσα στο φάσμα που προσελκύει τα παιδιά, είναι ελκυστικό και τα κινητοποιεί να το κάνουν για να αποδείξουν ότι μπορούν, για να πείσουν τα υπόλοιπα, για να τα θαυμάσουν κορίτσια ή αγόρια.
Τι κινητοποιεί, όμως, ένα παιδί να συμμετέχει σε ένα challenge ή να δοκιμάσει τα όριά του;
"Κι εγώ έχω κρατήσει την αναπνοή μου" μου είπε μια έφηβη θεραπευόμενή μου, χωρίς να συμμετέχει σε κάποιο challenge, γιατί το είδε σε μια πλατφόρμα και ήθελε να δει αν μπορεί το κάνει, μέχρι σε ποιο σημείο μπορούσε να αντέξει. Για τα παιδιά τα challenges είναι διαδικασίες οι οποίες τους προσδίδουν κύρος και φήμη μέσα στο σχολείο τους, διαδικασίες που έμμεσα ή άμεσα οι συμμαθητές τους τις αναγνωρίζουν, τις δέχονται τα ίδια τα παιδιά ως ένα μέσο εδραίωσης του ονόματός τους. Αναγνώριση, λοιπόν, ανάγκη ένταξης μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο, αναζήτηση ταυτότητας, ανάγκη να πείσουν για την αξία τους, ανάγκη να δοκιμάσουν τα όριά τους, επιθυμία πειραματισμού, φόβος ματαίωσης και bullying είναι μόνο μερικά από τα κίνητρα που μπορούν να κινητοποιήσουν έναν έφηβο ή ένα παιδί στην προεφηβεία να συμμετέχει σε ένα challenge.
Γιατί οι Γονείς Αδυνατούμε να Πείσουμε για τη Σοβαρότητα της Κατάστασης;
Γιατί τα παιδιά:
• Μας αμφισβητούν κατά τη διάρκεια της προεφηβείας και της εφηβείας και η άρνησή τους να μας ακούσουν εντάσσεται μέσα σε αυτή την αμφισβήτηση.
• Αναζητούν την επιβεβαίωσή τους μέσα από τα μέσα που έχουν τη μέγιστη απήχηση σήμερα για εκείνα, δηλαδή τα social media.
• Διεκδικούν τον θαυμασμό των υπολοίπων μέσα στο κοινωνικό τους σύνολο, όπως το κάνει αντίστοιχα ένας ενήλικας μέσα στη δουλειά του ή μέσα στην παρέα του.
• Υποβαθμίζουν τον κίνδυνο. Και, όσο και αν στα μάτια μας δείχνουν ώριμα, ας μην ξεχνάμε ότι είναι ακόμη παιδιά, με τη διαδικασία της ανάπτυξης του εγκεφάλου τους να είναι σε εξέλιξη.
Πώς θα βοηθήσεις το παιδί σου;
Οι γονείς νοιαζόμαστε και λειτουργούμε προστατευτικά προς τα παιδιά μας. Συχνά, όμως, η ανάγκη μας να τα προστατέψουμε μπορεί να κάνει τα παιδιά να μας χαρακτηρίζουν επικριτικούς, παρεμβατικούς, καταπιεστικούς. Εάν θέλεις πραγματικά να βοηθήσεις το παιδί σου:
1. Μην κρίνεις. Μην κρίνεις το παιδί σου και μην κρίνεις τους φίλους του ή τις παρέες του. Μη χαρακτηρίσεις ανθρώπους, γιατί θα προκαλέσεις την αμυντική του στάση και την αντίδρασή του, οπότε ουσιαστικά η επικοινωνία σας θα είναι απρόσφορη και άκαρπη.
2. Άκου, παρατήρησε και προσπάθησε να αντιλαμβάνεσαι τις αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού σου. Παρατήρησε αλλαγές στις συνήθειές του, στον ύπνο, στη διατροφή του, στον χρόνο που ασχολείται με τα social media. Εστίασε στην υπερκινητικότητά του, την υπερένταση, ακόμα και στις εξάρσεις του.
3. Γίνε ένας ουσιαστικός σύμμαχος του παιδιού σου και προσαρμόσου στην αλλαγή της κοινωνίας και του κοινωνικού συνόλου που ανήκουν πλέον τα παιδιά.
4. Μίλησέ του τη στιγμή που θα μπορεί να σε ακούσει, όχι όποτε μπορείς εσύ, και δείξε του ότι είσαι εκεί για να σου μιλήσει.
Έτσι, χτίζεις μια σχέση εμπιστοσύνης, που συχνά θα αγγίξει και τα δικά σου όρια αντοχών, που θα δοκιμαστεί, αλλά ουσιαστικά θα λειτουργήσει προστατευτικά για το παιδί μέσα στη συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία μας.
ΑΠΟ ΤΟ SHAPE ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2025
