Χθες το απόγευμα έκανα ό,τι πολλές μαμάδες κάνουν τα απογεύματα. Προσπαθούσα να ξεκουραστώ ενώ είχα σε εκκρεμότητα δουλειές, μαγείρεμα, διάβασμα του παιδιού και -ναι- σύνδεση με το παιδί. Να μιλήσουμε, να παίξουμε, να κάνουμε αγκαλιές. Και λέω σύνδεση χωρίς να τη βάζω σε πρόγραμμα σαν "δουλειά". Γιατί η σύνδεση είναι πολλές μικρές στιγμές για εμένα και το παιδί μου, αλλά οι ενοχές της μαμάς φουντώνουν κάθε φορά που κάθομαι να ξεκουραστώ. Μήπως αντί να βλέπω βίντεο στο TikTok να πάω να παίξω μαζί του;
Συνέχισα να βλέπω βιντεάκια γιατί αμέσως κατάλαβα ότι χρειάζεται πρώτα να αποφορτιστώ και μετά να ξεκινήσω να παίζω. Γιατί αν με δείτε να παίζω επιτραπέζια μετά από 8ωρο δουλειάς και συνεννοήσεις με τις γιαγιάδες για το πρόγραμμα, ούτε εσείς θα θέλατε να παίξετε μαζί μου!
Και πετυχαίνω αυτό, γιατί τον έχω εκπαιδεύσει τον αλγόριθμο: "Ένας νέος μπαμπάς και ηθοποιός εξηγεί γιατί δεν κάνει καλό να ξοδεύουμε πολλές ώρες με τα παιδιά μας". Δεν μπορεί, λέω, μας κοροϊδεύουν για να είμαστε λιγότερο γονείς και περισσότερο εργαζόμενοι, καταναλωτές, ασθενείς. Αλλά επειδή είμαι δημοσιογράφος κι όχι συνωμοσιολόγος είπα να το εξετάσω.
Τι έλεγε αυτός ο μπαμπάς για τον χρόνο που περνάμε οι γονείς με τα παιδιά μας:
"Το ξέρατε ότι το να περνάμε πολύ χρόνο με τα παιδιά μας αυξάνει την ορμόνη του στρες; Το σώμα μας κυριολεκτικά μας τιμωρεί γι' αυτό. Η κορτιζόλη μας ανεβαίνει επειδή περνάμε πολύ χρόνο με τα παιδιά μας. Και ο λόγος είναι λυπηρός, αλλά βγάζει νόημα αν το σκεφτείτε, γιατί δεν εξελιχθήκαμε για να τα μεγαλώνουμε ως πυρηνικές οικογένειες. Κοιτάξτε, για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, κάναμε αυτό που οι ανθρωπολόγοι αποκαλούν αλλογονεϊκή φροντίδα (alloparenting), που σημαίνει ότι όλοι βοηθούν. Μαμά, μπαμπάς, παππούδες, θείοι, ξαδέρφια, ακόμη και γείτονες μερικές φορές. Και το τρελό είναι ότι όταν δεν το έχουμε αυτό, η ορμόνη του στρες ανεβαίνει και σ' εμάς αλλά και στο παιδί, γιατί είναι ο τρόπος της φύσης να μας λέει: "Σε εγκατέλειψε η φυλή σου. Τι συμβαίνει;". Και επίσης τον κάνει πιο επιφυλακτικό για τον κόσμο, σωστά; Δεν εμπιστεύεται τόσο τους ενήλικες"
"Δεν το είχα συνειδητοποιήσει αυτό στην πραγματικότητα μέχρι που πήγα διακοπές με την οικογένεια της γυναίκας μου. Πριν καν ξυπνήσουμε, ο παππούς ήταν εκεί για να πάρει το μωρό πριν καν κλάψει. Μετά το έδινε σε μια θεία, ένα ξάδερφο, τον προπάππου, τη θεία, τον θείο, και το μωρό πήγαινε γύρω-γύρω από εμάς στην οικογένεια και ήταν τόσο χαρούμενο. Άρχισε να εμπιστεύεται τους πάντες. Άρχισα να εμπιστεύομαι τους πάντες. Συνειδητοποίησα ότι τα μωρά προορίζονται να δημιουργούν πραγματικά κοινότητα. Και όταν δεν το έχουμε αυτό, λοιπόν, τα σώματά μας πληρώνουν το τίμημα γι' αυτό. Δεν εξελιχθήκαμε να είμαστε μοναχικά πλάσματα. Προοριζόμαστε να είμαστε μέρος μιας φυλής και να μοιραζόμαστε αυτό το όμορφο δώρο που είναι τα παιδιά".
@ck.bolado You are not broken, you are human! For most of human history, babies were raised in tribes — what anthropologists call alloparenting. Everyone pitched in: moms, dads, grandparents, siblings, even neighbors. The "nuclear family” (just two parents doing 24/7) is brand new in human history. And when we try to do it alone? Both parents and babies show higher stress hormones. Our nervous systems literally weren’t built for this. So if you feel like you can’t do it all by yourself, you’re not weak — you’re human. 💛 #Parenting #BabyScience #tribe #anthropology #evolution ♬ original sound - ck.bolado
Οι νέοι γονείς, όμως, ακούμε διαρκώς ότι πρέπει να είμαστε διαρκώς συνεχώς "σε επαφή" με το παιδί, να καταλαβαίνουμε κάθε ανάγκη του και να ανταποκρινόμαστε αμέσως. Κι όταν δεν τα καταφέρνουμε, νιώθουμε τύψεις. Ευτυχώς, η επιστήμη είναι με το μέρος μας. Γιατί οι έρευνες δείχνουν ότι δεν χρειάζεται!
Τι σημαίνει "συγχρονισμός" με το παιδί;
Οι γονείς και το παιδί συνδέονται με πολλούς τρόπους: μιμούνται κινήσεις, συγχρονίζουν τον ρυθμό της καρδιάς και ακόμη και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους. Αυτό συμβαίνει ειδικά όταν παίζουν μαζί, μιλάνε ή συνεργάζονται.
Πρέπει να είμαστε συνέχεια "σε συγχρονισμό";
Όχι απαραίτητα. Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2024 στο Developmental Science δείχνει ότι περίπου το 50–70% του χρόνου, οι γονείς και τα παιδιά δεν είναι σε τέλειο συγχρονισμό – και αυτό είναι φυσιολογικό. Το παιδί μπορεί να παίζει μόνο του, ενώ ο γονιός κάνει κάτι άλλο. Μάλιστα αυτή η σύνδεση και η αποσύνδεση είναι μια υγής διαδικασία γιατί διδάσκει στο παιδί ανθεκτικότητα και του δίνει χώρο να αναπτύξει αυτονομία.
Αντίθετα, η συνεχής προσπάθεια να είμαστε πάντα συντονισμένοι αυξάνει τα επίπεδα του άγχους τόσο στους γονείς όσο και στο παιδί κάποιες φορές και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανασφαλούς προσκόλλησης.
Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες
Στην ίδια μελέτη με γονείς και παιδιά 5–6 ετών, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι:
- Οι μητέρες με περισσότερο άγχος ή ανασφάλεια στη σχέση τους εμφάνιζαν μεγαλύτερο εγκεφαλικό συγχρονισμό με τα παιδιά τους, πιθανόν επειδή κατέβαλλαν περισσότερη προσπάθεια.
- Οι μπαμπάδες εμφάνιζαν επίσης υψηλό συγχρονισμό, αλλά λιγότερο συγχρονισμό στη συμπεριφορά, ειδικά σε πιο απαιτητικές δραστηριότητες όπως οι γρίφοι.
- Περισσότερος συγχρονισμός δεν σημαίνει απαραίτητα καλύτερη σχέση.
Τι σημαίνει αυτό για τους σημερινούς γονείς που δεν ανήκουν σε κάποια "φυλή" από παππούδες, γιαγιάδες, θείους και γείτονες
- Δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος. Αρκεί να είσαι "αρκετά καλός" γονιός.
- Σημασία έχει να είσαι διαθέσιμος συναισθηματικά όταν το παιδί σε χρειάζεται.
- Τα παιδιά ωφελούνται και από τον ανεξάρτητο (ελεύθερο) χρόνο παιχνιδιού – μαθαίνουν να εξερευνούν, να ανακαλύπτουν και να δυναμώνουν.
- Οι στιγμές αποσύνδεσης είναι φυσιολογικές. Αυτό που μετράει είναι να αποκαθίστανται με αγάπη και κατανόηση.
Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνεις το παιδί σου κάθε στιγμή. Δεν χρειάζεται να του πηγαίνεις νερό πριν το ζητήσει, να του βάζεις ζακέτα μήπως κάνει κρύο. Όταν τα μωράκια μας μεγαλώνουν και γίνονται νήπια και προεφηβάκια, χρειάζονται σύνδεση και αποσύνδεση. Δηλαδή ισορροπία. Γιατί προσκόλληση δεν σημαίνει και τέλεια αρμονία κάθε στιγμή.
Τα παιδιά χρειάζονται σύνδεση, ανεξαρτησία και την ευκαιρία να ξαναβρίσκουμε ο ένας τον άλλον όταν χαθούμε για λίγο. Κι οι γονείς χρειάζεται να σκεφτόμαστε ότι δεν χρειάζεται να προβλέπουμε και να φροντίζουμε τα πάντα. Το γεγονός ότι προσπαθούμε και είμαστε εκεί όταν χρειάζεται είναι ακριβώς αυτό που κάνουν τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια και αγάπη.
