Από την ομάδα του Τhe Why Community
Θυμάσαι την πρώτη φορά που το παιδί σου είπε "μόνος/η μου!”; Μπορεί να ήταν τη μέρα που προσπάθησε να δέσει τα κορδόνια του ή… όταν έπρεπε να διαλέξει τι θα φορέσει στο σχολείο. Αυτές οι μικρές στιγμές, είναι οι πρώτες σπίθες αυτονομίας, που αν τους δώσεις το χώρο και τα κατάλληλα εργαλεία μπορούν -από απλές επιλογές- να γίνουν ουσιαστικές αποφάσεις και να βοηθήσουν το παιδί σου να αναπτύξει κριτική σκέψη και να συμμετέχει ενεργά στο σπίτι και στην κοινωνία.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), τα παιδιά ακόμη και από την ηλικία των 4 ετών (!) μπορούν να λαμβάνουν σύνθετες αποφάσεις. Ακόμη φαίνεται πώς όταν συμμετέχουν ενεργά σε αποφάσεις που τα αφορούν, αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες και αυξάνονται τα κίνητρα τους για εμπλοκή στη μάθηση, ενώ και τα ίδια επηρεάζουν θετικά την διαμόρφωση της κοινωνίας και της εκπαίδευσης.
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την αξία της συμμετοχής των παιδιών στη λήψη αποφάσεων στο site του ΟΟΣΑ εδώ.
Ξέρουμε πώς η καθημερινότητα είναι απαιτητική, αλλά η αλήθεια είναι πως η εξάσκηση της λήψης αποφάσεων δεν χρειάζεται να είναι χρονοβόρα ή πολύπλοκη διαδικασία. Στόχος είναι να συμβαίνει φυσικά μέσα από τις καθημερινές διαδικασίες. Πώς θα γίνει αυτό;
1. Αξιοποίησε τα καθημερινά διλήμματα
Μπλε ή κόκκινη μπλούζα; Έχεις 10 προσκλήσεις, ποια άτομα θα καλέσεις στο πάρτυ σου; Ή ακόμα καλύτερα, ποια απόφαση δυσκολεύεσα εσύ να πάρεις; Μοιράσου ένα δικό σου δίλημμα και άφησε το παιδί να κατευθύνει τη συζήτηση και να σου πει τη γνώμη του.
Για παράδειγμα: Μπορείς να μοιραστείς μια δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπίζεις στις κοινωνικές σχέσεις, ή ακόμη και μια απόφαση που πρέπει να πάρεις για τη δουλειά σου. Το μόνο που χρειάζεται, είναι να περιγράψεις την κατάσταση στο παιδί με όρους και παραδείγματα που σχετίζονται με τη δική του πραγματικότητα.
Μπορείς να ενθαρρύνεις τη συζήτηση δίνοντάς του επιλογές ή εναλλακτικές και να συζητήσετε μαζί τις συνέπειές τους. Μην ξεχάσεις να θέσεις και ερωτήματα όπως "εσύ τι θα έκανες στη θέση μου;” ή "μπορείς να σκεφτείς κάποια άλλη λύση;”.
Έτσι, το παιδί έρχεται σε επαφή με ένα πραγματικό δίλημμα, που πιθανό να έχει συναντήσει ή να συναντήσει και το ίδιο, κατανοεί καλύτερα το πρόβλημα και σκέφτεται ουσιαστικά, ώστε να βρει μια πιο αποτελεσματική λύση.
Όσο δελεαστικό κι αν σου φαίνεται καμιά φορά, είναι σημαντικό να μην δώσεις εσύ τη λύση στο παιδί.
2. Δημιούργησε "γωνιές ευθύνης” στο σπίτι
Δώσε μικρές ευθύνες στο παιδί για πράγματα που μπορεί να κάνει στο σπίτι και είναι κατάλληλα για την ηλικία του, όπως η οργάνωση παιχνιδιών.
Μέσα από τη συζήτηση βοήθησέ το να αποφασίσει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να διαχειριστεί αυτές τις ευθύνες, ποια βήματα μπορεί να ακολουθήσει, αλλά και τι μπορεί να γίνει αν τελικά δεν τα κάνει. Έτσι έρχεται σε επαφή και με τις συνέπειες μιας απόφασης, όχι μόνο με τη διαδικασία μιας επιλογής.
Για παράδειγμα: Πού θα αποθηκεύσεις τα παιχνίδια σου ώστε να τα βρίσκεις εύκολα, αλλά και να μην ενοχλούν τους υπόλοιπους;
Εξήγησέ του πως αν δεν τα τακτοποιήσει εκεί που έχει αποφασίσει μπορεί κάποιος άλλος να τα μαζέψει και την επόμενη φορά που τα θέλει να μην τα βρίσκει (ποιος δεν έχει χάσει έτσι τα κλειδιά του;).
Όσο δελεαστικό κι αν σου φαίνεται καμιά φορά, είναι σημαντικό να μην δώσεις εσύ τη λύση στο παιδί. Βοήθησέ το να πάρει την απόφαση με ερωτήσεις όπως "Πού θα ήθελες να μπουν τα τουβλάκια;”, "Παίζεις πιο συχνά στο δωμάτιο ή στο σαλόνι;”.
Μπορείς ακόμη και να σηματοδοτήσεις αυτές τις γωνιές του σπιτιού με αυτοσχέδιες πινακίδες, που θα του υπενθυμίζουν αυτά που έχει αναλάβει και θα το ενθαρρύνουν να διατηρεί μια συνέπεια.
Διαβάστε Επίσης
3. Ενθάρρυνε τη συζήτηση και το… λάθος!
Δεν χρειάζεται να βιάζεσαι να "σώσεις” το παιδί και να του δώσεις τη σωστή απάντηση ή τη λύση για κάτι. Ξέρουμε ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και για τους δυο σας, αλλά κάνει και όλη τη διαφορά.
Μέσα από τη συζήτηση βοήθησε το παιδί να κατανοήσει μόνο του ποιες είναι οι πιθανές επιλογές, τι συνέπειες έχει η κάθε μια και ποια είναι τα συναισθήματά του για την κάθε επιλογή;
Κι αν τελικά πάρει τη "λάθος” απόφαση; Θαυμάσια!
Κάθισε μαζί, επεξεργαστείτε τα νέα -και ίσως όχι πολύ ευχάριστα- συναισθήματα και καταστρώστε ένα σχέδιο για το πώς θα αντιμετωπίσετε την κατάσταση. Έτσι το παιδί χτίζει εμπιστοσύνη στον εαυτό του ότι μπορεί να ανταπεξέλθει σε δύσκολες καταστάσεις και δεν φοβάται να πάρει μεγάλες αποφάσεις.
Με αυτά τα μικρά καθημερινά βήματα, το παιδί σου δεν μαθαίνει απλώς να διαλέγει. Μαθαίνει να αποφασίζει συνειδητά, να αναλαμβάνει την ευθύνη, να εμπιστεύεται τον εαυτό του. Και αυτό είναι ίσως το πιο όμορφο δώρο που μπορείς να του χαρίσεις: την αυτονομία, την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα.
