Όταν γεννήθηκε ο γιος μου, το πρώτο μου μωρό, τα είχα εντελώς χαμένα αλλά και όλα υπό έλεγχο. Δεν ήξερα δηλαδή τι ήθελα να κάνω γιατί όλα αυτά τα άρθρα και οι πληροφορίες που έπαιρνα από βιβλία και το διαδίκτυο, με είχαν μάθει να μην εμπιστεύομαι το ένστικτό μου. Ταυτόχρονα, όμως, διάβαζα τόσο πολύ που προσάρμοζα όσες τεχνικές μου ταίριαζαν.
Μετά από 6 μήνες αϋπνίας- ξυπνούσε κάθε δύο ώρες- αποφάσισα να κάνω κάτι για να το αλλάξω. Έπρεπε να ξεκουραστώ για να είμαι καλύτερη μαμά. Το self-soothing υποσχόταν ανεξαρτησία στο μωρό και ύπνο σε μένα.
Την πρώτη μέρα που το δοκίμασα, έλιωσα στο κλάμα (μαζί με το μωρό). Όχι, δεν μου φαινόταν πια λογικό. Έπρεπε να εμπιστευθώ το ένστικτό μου. Στον κόσμο της σύγχρονης γονεϊκότητας, υπάρχουν συμβουλές και τεχνικές που επαναλαμβάνονται τόσο συχνά, ώστε μοιάζουν αυτονόητες αλήθειες. Είναι, όμως, ή είναι απλά μύθοι;
Το self-soothing, η ιδέα ότι τα μωρά πρέπει να "μάθουν να ηρεμούν μόνα τους" παρουσιάζεται ως βήμα προς την ανεξαρτησία του παιδιού και τη διευκόλυνση των γονιών. Όμως, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς και γονείς που επανεξετάζουν αυτή την πρακτική, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους μύθους της παιδικής ανατροφής.
Τι σημαίνει πραγματικά "self-soothing";
Η έννοια του self-soothing αναφέρεται στη δυνατότητα ενός ανθρώπου να ρυθμίζει τα συναισθήματά του και να ηρεμεί μόνο του μετά από ένταση ή στρες. Όμως, στα μωρά αυτή η ικανότητα δεν υπάρχει ακόμα. Ο εγκέφαλός τους, και ειδικά ο νεοφλοιός – το τμήμα που βοηθά στη λογική σκέψη και στον έλεγχο των συναισθημάτων – δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Αυτό σημαίνει πως ένα μωρό δεν μπορεί βιολογικά να διαχειριστεί το άγχος ή τη στεναχώρια χωρίς τη βοήθεια του γονιού του.
Τα μωρά δεν έχουν αναπτύξει την ικανότητα αυτορρύθμισης. Μια μαμά ενός νηπίου θα το καταλάβαινε ακόμα καλύτερα: Ακόμα και μετά τη βρεφική ηλικία, τα παιδιά χρειάζονται την παρουσία και την ανταπόκριση των γονιών για να νιώσουν ασφάλεια και ηρεμία.
Σύμφωνα με την πρακτική του "self-soothing”, οι γονείς πρέπει να αφήνουν το μωρό να "κλαίει μέχρι να σταματήσει”, πιστεύοντας ότι έτσι μαθαίνει να κοιμάται μόνο του. Στην πραγματικότητα, όμως, το μωρό σταματά να κλαίει όχι επειδή έμαθε να ηρεμεί, αλλά επειδή έμαθε πως κανείς δεν θα έρθει. Αυτό δημιουργεί "παθητική σιωπή”, όχι πραγματική ηρεμία!
Γιατί δεν είναι ηρεμία όταν δεν κλαίει
Όταν το μωρό μένει μόνο με ανικανοποίητη την ανάγκη του για αγκαλιά και ασφάλεια, το σώμα του μπαίνει σε κατάσταση στρες. Δεν έχει όμως την επιλογή - όπως ένας ενήλικας- να αντιδράσει ή να το διαχειριστεί, οπότε "παγώνει”!
Επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου
Τα πρώτα τρία χρόνια είναι κρίσιμα για τη διαμόρφωση του εγκεφάλου. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με στοργική φροντίδα έχουν μεγαλύτερη ανάπτυξη σε περιοχές όπως ο ιππόκαμπος και η αμυγδαλή, που σχετίζονται με τη μνήμη και τη ρύθμιση συναισθημάτων. Η έλλειψη ανταπόκρισης μπορεί να επηρεάσει αυτή την ανάπτυξη αρνητικά.
Δημιουργεί την πεποίθηση ότι "οι ανάγκες μου δεν έχουν σημασία”
Όταν οι γονείς δεν ανταποκρίνονται στα σήματα του μωρού, εκείνο μαθαίνει ότι οι ανάγκες του δεν αξίζουν προσοχής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανασφαλή προσκόλληση και δυσκολία εμπιστοσύνης αργότερα στη ζωή.
Το παιδί μαθαίνει ότι....δεν αξίζει
Τα μικρά παιδιά πιστεύουν ότι εκείνα "προκαλούν” ό,τι τους συμβαίνει. Αν τα αγνοούμε, καταλήγουν να αισθάνονται ανάξια αγάπης. Αντίθετα, η συνεπής και τρυφερή ανταπόκριση χτίζει την πεποίθηση ότι αξίζουν αγάπη και φροντίδα.
Πότε και πώς μαθαίνει ένα παιδί πώς να ρυθμίζει τα συναισθήματά του
Η εκμάθηση αυτορρύθμισης έρχεται μέσω του παραδείγματος.
Τα παιδιά μαθαίνουν να ηρεμούν βλέποντας πώς οι γονείς ρυθμίζουν τα δικά τους συναισθήματα. Η συναισθηματική σύνδεση και το ασφαλές δέσιμο είναι στην πραγματικότητα η βάση για να μάθουν αργότερα την πραγματική αυτορρύθμιση.
Οι ανάγκες του μωρού αξίζουν φροντίδα
Το κλειδί δεν είναι να "εκπαιδεύσουμε” το μωρό να μη ζητά ή να μην κλαίει, αλλά να του δείξουμε ότι οι ανάγκες του αξίζουν φροντίδα. Να το πάρουμε αγκαλιά, να το παρηγορήσουμε, να του δείξουμε ότι είμαστε εκεί. Η συνέπεια και η αγάπη δεν το κακομαθαίνουν. Αντίθετα, του διδάσκουν εμπιστοσύνη, ασφάλεια και αγάπη.
Το παιδί όταν θα είναι έτοιμο, θα μπορέσει να ηρεμεί μόνο του. Όχι, όμως, γιατί το αφήσαμε να κλάψει, αλλά γιατί το βοηθήσαμε να νιώσει ασφαλεία.
