"Για αγόρι είναι ή για κορίτσι;": Η ερώτηση που μας κάνουν όταν ψωνίζουμε παιδικά ρούχα ή όταν δίνουμε τη λίστα για τα σχολικά είδη στο βιβλιοπωλείο. Είναι εύκολο: αν πεις αγόρι θα γεμίσεις με μπλε μολύβια και κασετίνες με διαστημόπλοια, αν πεις κορίτσι, θα έχεις ροζ και κόκκινα μολύβια.
Όσα μαθαίνουμε για τα έμφυλα στερεότυπα, τα μαθαίνουμε σε παιδική ηλικία. Μέσα από τα παιχνίδια που "επιτρέπεται" να παίξουμε, από τα χρώματα που επιλέγουν για εμάς για να φορέσουμε, από τα παιδικά που βλέπουμε, τη μόδα και τα σχόλια των "μεγάλων".
Οι κοινωνιολόγοι έχουν προσπαθήσει να το εξηγήσουν με απλά λόγια μέσα από τις θεωρητικές προσεγγίσεις τους. Η παιδική ηλικία και η ταυτότητα των παιδιών διαμορφώνεται από την κοινωνία και όχι από τη φύση. Οι κοινωνίες αποφασίζουν τι είναι "αγορίστικο" και τι είναι "κοριτσίστικο", αλλά και αν θα υπάρχει αυτός ο διαχωρισμός, οι κοινωνίες αποφασίζουν τι είναι παιδικό και τι όχι. Για αυτό, όπως αναφέρεται και στη μελέτη "Childhood as a Social Construction", η παιδική ηλικία ποικίλει ανά κοινωνία και εποχή, δηλώνοντας σαφώς ότι δεν πρόκειται για κάτι παγκόσμιο ή στατικό, αλλά για μια έννοια που "χτίζεται” με βάση ιστορικά, πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα.
Αυτή η κοινωνική κατασκευή -όπως επισημαίνουν οι ειδικοί- είναι που επηρεάζει και τα πρότυπα ένδυσης, παιχνιδιών, συμπεριφορών και όχι η "φύση" που λέει τι είναι κατάλληλο για αγόρι ή κορίτσι.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα, η "Pink for Princesses, Blue for Superheroes" υπογραμμίζει αυτή ακριβώς τη διχοτόμηση που επιβάλλουν οι κοινωνίες. Τα φίλτρα αναζήτησης και οι προτάσεις σε παιδικά ρούχα, βοηθούν να ενισχυθούν τα έμφυλα στερεότυπα από την πρώιμη παιδική ηλικία, κατευθύνοντας εν μέρει τι "πρέπει” να φορούν τα αγόρια και τι τα κορίτσια.
Είναι τόσο κακό να υπάρχουν "κοριτσίστικα" και "αγορίστικα";
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται: Είναι τόσο κακό να υπάρχουν κοριτσίστικα και αγορίστικα; Θα υποστηρίξουν από πλευράς τους ότι έτσι τα παιδιά μαθαίνουν από νωρίς τα "χαρακτηριστικά" του φύλου τους, κοινωνικοποιούνται πιο εύκολα και νιώθουν μέρος της "κανονικότητας".
Η απάντηση θα μπορούσε να είναι πολύ κατανοητή: Αν δεν σε ενδιαφέρει να ανακαλύψεις τι πραγματικά θέλει και τι νιώθει το παιδί, τότε -ναι-μάλλον δεν είναι κακό. Κι αν θέλεις να προλάβεις κάποιες προτιμήσεις, τότε ίσως δεν θέλεις πραγματικά να μάθεις τι αρέσει στο παιδί. Γιατί με αυτόν τον διαχωρισμό και τον ορισμό της κανονικότητας, τα παιδιά μεγαλώνουν με την ιδέα ότι υπάρχει "σωστό" και "λάθος" ρούχο/συμπεριφορά/ παιχνίδια ανάλογα με το φύλο, πριν καν διαμορφώσουν την προσωπικότητα ή τις προτιμήσεις τους.
Κι αν σε ένα αγόρι αρέσει μια ροζ μπλούζα ή το Frozen; Κι αν σε ένα κορίτσι αρέσει ο SuperMan; Πρέπει να το καταπιέσουμε; Γιατί;
Πρόσφατα, η Μαίρη Συνατσάκη έκανε μια σχετική ανάρτηση στο Instagram της. Η κόρη της διάλεξε μόνη της ένα μπλουζάκι με τον Spider-Man, όχι ένα "ροζ" μπλουζάκι με πριγκίπισσες, ούτε κάποιο ρούχο που "ταιριάζει" στην παραδοσιακή εικόνα του "κοριτσιού”. Το έκανε, όπως είπε, γιατί έτσι ήθελε. Η απλή αυτή σκέψη "και αν θέλω κοριτσίστικο μπλουζάκι με ήρωα;" συγκρούεται με τα έμφυλα στερεότυπα που εξακολουθούν σε πολλές περιπτώσεις να διαπερνούν τη παιδική μόδα.
"Όταν πάμε για ψώνια φυσικά περνάμε από το αγορίστικο τμήμα και διαλέγει ό,τι της αρέσει. Μην τυχόν και υπάρξει super ήρωας στα κοριτσίστικα!
Αναρωτιέμαι αν ένα αγόρι 3 χρονών έχει μπλουζάκι Έλσα στην ντουλάπα του ή αν το διάλεγε σε ένα μαγαζί, αν θα του το αγόραζαν.
Και απαντήστε με ειλικρίνεια στον εαυτό σας. Και μετά πείτε ότι
βαρεθήκατε να ακούτε τα ίδια και τα ίδια για τα θέματα κοινωνικού φύλου. Συμβαίνουν τα ίδια και τα ίδια".
Δύναμη για τα αγόρια, καρδούλες για τα κορίτσια
Δεν χρειαζόμαστε ειδικούς για να το μάθουμε, αν και το επισημαίνουν σε άρθρα, γιατί το βλέπουμε στα μαγαζιά- ευτυχώς όχι σε όλα. Τα ρούχα για τα αγόρια απεικονίζουν τη δύναμη. Μπλούζες με δεινόσαυρους, με άγρια ζώα και σούπερ-ήρωες. Τα ρούχα για κορίτσια είναι χαριτωμένα. Είναι ροζ, με ζωάκια, απαλά μοτίβα, καρδούλες και αστεράκια.
Η καμπάνια μετίτλο Let Toys Be Toys κατά του έμφυλου διαχωρισμού σε παιχνίδια και ρούχα, καταγράφει πως τα καταστήματα και οι εταιρείες συχνά προωθούν σκληρά έμφυλα στερεότυπα: Τα αγορίστικα είδη εστιάζουν σε δράση, δύναμη, περιπέτεια ενώ τα κοριτσίστικα σε χαριτωμένη εμφάνιση, "γλυκύτητα”, ρόλους που συνδέονται με τη φροντίδα ή την ομορφιά.
Τι συμβαίνει όταν ένα παιδί "σπάει" το στερεότυπο
Όπως περιέγραψε η Μαίρη Συνατσάκη: όταν ένα κορίτσι επιλέγει μπλουζάκι με ήρωα ή ένας γιος λούτρινη κούκλα, αυτό δεν είναι απλώς ένα διαφορετικό γούστο, θεωρείται μια άρνηση των έμφυλων κανόνων. Το παιδί λέει "Δεν θέλω να με περιορίζουν τα χρώματα και οι ταμπέλες, αυτό μου αρέσει" αλλά κάποιοι γονείς δεν έχουν το θάρρος ή τη θέληση να το στηρίξουν.
Η επιθυμία του παιδιού συναντά αντίσταση- όχι μόνο από γονείς- αλλά και την ίδια την κοινωνία- τη γειτονιά, το σχολείο, αλλά και την αγορά. Απλά δεν βρίσκει τόσο εύκολο ροζ αγορίστικα μπλουζάκια ή κοριτσίστικα t-shirt με τον αγαπημένο τους ήρωα.
Τι έχει τελικά σημασία, ειδικά για τους γονείς και τα παιδιά; Να ζήσουμε μια μέρα σε ένα πιο ελεύθερο κόσμο χωρίς στερεότυπα, για να μην νιώθουν τα παιδιά ότι πρέπει να ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο και πολύ στενό πλαίσιο. Για να μπορούν να υπάρχουν, να δημιουργούν και να εκφράζονται με σεβασμό στον εαυτό τους και όχι στα άκαμπτα κοινωνικά στερεότυπα που τους μαθαίνουν να "μικραίνουν για να χωρέσουν" και τους κόβουν τα φτερά πριν προλάβουν να πετάξουν.
Y.Γ.: Οι περισσότεροι γονείς θα απαντήσουμε σήμερα στην αρχική ερώτηση: "Είναι για αγόρι αλλά του αρέσει το πορτοκαλί" ή "Είναι για κορίτσι αλλά της αρέσει το μπάσκετ". Ναι- αρκετοί από εμάς έχουμε μάθει να σεβόμαστε τις προτιμήσεις των παιδιών μας και να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία σε αυτές παρά στο "τι θα πει ο κόσμος".
Ίσως γιατί θυμόμαστε καλά την καταπίεση που νιώθαμε κι εμείς στην παιδική μας ηλικία. Ίσως γιατί επιλέγουμε πια να εστιάζουμε περισσότερο στην ευτυχία τους και λιγότερο στα κοινωνικά στερεότυπα. Ωστόσο, η συζήτηση για τα έμφυλα στερεότυπα, όσο κι αν έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό, χρειάζεται ακόμη δρόμο για να περάσει από τα λόγια στην πράξη.
Διαβάστε Επίσης
